Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Słupsku

POSTANOWIENIE

Dnia 30 czerwca 2016r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSO Mariola Watemborska

Sędziowie: SO Dorota Curzydło (spr.),

SO Elżbieta Jaroszewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Zadrożna

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2016 r. w S.

na rozprawie

sprawy z wniosku W. B. i I. K.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców od postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 23 grudnia 2015 r. sygn. akt I Ns 1026/12

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w całości i orzec:

1)  ustanowić na nieruchomości położonej w S., oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczysta nr (...) na rzecz uczestnika (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. nieograniczoną w czasie, odpłatną służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej poprzez znoszenie istnienia w przestrzeni nad i pod powierzchnią, utrzymania, konserwacji, naprawy i eksploatację urządzeń elektroenergetycznych w postaci linii elektroenergetycznej napowietrznej 400 kV, stanowiącej własność przedsiębiorcy (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. oraz wejście i wjazd na nieruchomość obciążoną w celu wykonania niezbędnych robót związanych z utrzymaniem, konserwacją, naprawą i eksploatacją znajdujących się na niej urządzeń elektroenergetycznych stanowiących własność przedsiębiorcy, w przebiegu służebności ustalonej zgodnie z opinią biegłego sądowego P. J. zawartej na karcie 312 akt , która to opinia stanowi integralną część niniejszego postanowienia,

2)  zasądzić od uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz każdego z wnioskodawców W. B. i I. K. po 29 888 (dwadzieścia dziewięć tysięcy osiemset osiemdziesiąt osiem) złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia ustanowienie służebności opisanej w punkcie 1) postanowienia,

3)  orzec, że koszty postępowania i koszty sądowe w całości ponosi uczestnik postępowania, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu;

II.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestników postępowania solidarnie kwotę 280 (dwieście osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 233/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy W. B., I. K. wnieśli o ustanowienie na stanowiącej ich współwłasność nieruchomości położonej w miejscowości S. oznaczonej jako działka nr (...) dla której Sąd Rejonowy w S. Wydział VII Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...) nieograniczonej w czasie służebności przesyłu na rzecz uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K., obejmującej uprawnienie do korzystania z urządzeń elektroenergetycznych stanowiących własność uczestnika postępowania tj. linii elektroenergetycznej napowietrznej 400 kV, przeprowadzonej przez nieruchomość, zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawców jednorazowego wynagrodzenia, płatnego w częściach stosownie do posiadanych przez nich udziałów w prawie własności nieruchomości w wysokości określonej przez biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości. Nadto wnioskodawcy domagali się zasądzenia od uczestnika postępowania na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego, a także dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność wysokości należnego wnioskodawcom wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. wniósł o oddalenie wniosku w całości. Nadto wniósł o uwzględnienie zarzutu nabycia przez uczestnika w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu na nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawców. Wniósł również o zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestnika kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek uczestnik argumentował, że przedmiotowy wniosek nie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na nabycie przez uczestnika w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawców.

Postanowieniem z dnia 23 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy w S. oddalić wniosek (punkt I.), ustali, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie we własnym zakresie (punkt II.) oraz nakazał ściągnąć od wnioskodawców na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w S.kwotę po 828,95 zł od każdego z nich tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

U podstaw rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji znalazły się następujące ustalenia faktyczne:

Działka oznaczona aktualnie w ewidencji gruntów nr (...)o powierzchni 2,13 ha położona w S., dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą nr (...) stanowi własność W. B. i I. K. w udziałach po ½. Pierwotnie dla tej nieruchomości prowadzona była księga wieczysta nr (...) ( (...)) założona w dniu 17.12.1959 r. W momencie założenia księgi wieczystej w dziale I – O wpisano: gospodarstwo rolne z zabudowaniami - działki nr (...) o pow. 10,59 ha na podstawie prawomocnego orzeczenia o wykonaniu aktu nadania z dnia 18.11.1959 r. W dziale II księgi wieczystej wpisano jako właściciela B. N.. Następnie działki nr (...) zostały zbyte na rzecz S. H. i J. H. na podstawie umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 5.11.1973 r. Kolejnymi właścicielami nieruchomości zapisanej w KW (...) były M. B. i H. S., po ½ części w wyniku spadkobrania po S. H. oraz M. B. w wyniku ugody zawartej przez Sądem Rejonowym w S. w dniu 21.02.2002 r. w sprawie o dział spadku po S. H..

Działka nr (...) o powierzchni 2,13 ha została nabyta przez I. K. i W. B., w udziałach po ½ części na podstawie umowy darowizny zawartej z M. B. w dniu 18.02.2009 r. Przedmiotowa działka została odłączona z księgi wieczystej nr (...) i założono dla niej księgę wieczystą nr (...).

Na nieruchomości stanowiącej współwłasność I. K. i W. B., położonej w S., stanowiącej działkę nr (...) biegnie linia elektroenergetyczna 400 kV S. – Ż., która jest częścią linii elektroenergetycznej 400 kV relacji Ż.-K., stanowiąca własność (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K..

Linia elektroenergetyczna 400 kV została wybudowana w roku 1977 r. i oddana do użytku pod koniec tego roku. Budowa przedmiotowej linii została poprzedzona wydaniem ostatecznych decyzji administracyjnych zezwalających na budowę linii energetycznej.

Po wydaniu decyzji zezwalających na budowę linii elektroenergetycznej S. – Ż. wydano decyzje administracyjne na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości zatwierdzające przebieg tej linii i zezwalające na jej budowę przez tereny wskazane w poszczególnych decyzjach. Ustalono przebieg trasy linii 400 kV Ż.– K. i uzyskano zezwolenia na zmianę przeznaczenia gruntów leśnych na cele nierolnicze i nieleśne oraz zmianę uprawy leśnej na inny rodzaj użytkowania.

Zarządzeniem z dnia 12 sierpnia 1975 r. (...) w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego państwa utworzono Zakład (...) z siedzibą w S., obejmujący obszar województwa (...). Zakład (...) z siedzibą w S., Zakład (...) z siedzibą w G., Zakład (...) z siedzibą w K., przez których obszar przebiegała linia energetyczna 400 kV Ż. – K. były w okresie budowy tej linii częścią jednostki organizacyjnej pod nazwą P. O. E.w B., który Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów nr 57 z dnia 30.12.1988 r. uległ podziałowi, w wyniku którego powstało Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...), Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...), Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...), które zarządzały w imieniu Skarbu Państwa przedmiotową linią energetyczną. Na podstawie zarządzeń Ministra Przemysłu i Handlu dokonano podziału Zakładu (...) z siedzibą w S., Zakładu (...) z siedzibą w G., Zakładu (...) z siedzibą w K. w celu wniesienia ich zorganizowanej części w postaci linii energetycznej 400 kV Ż. – K. (zwanej również Ż.-D., której częścią jest linia 400 kV S.-Ż.) jako infrastruktury przesyłowej do spółki (...) S.A. Uchwałą (...) Spółki (...) S.A. z dnia 31 maja 1994 r. przedmiotową linię jako wydzieloną część Przedsiębiorstwa Państwowego Zakład (...), G., S. wniesiono aportem do tejże spółki.

Spółka (...) S.A. była właścicielem linii i podmiotem korzystającym z nieruchomości stanowiącej obecnie własność W. B. i I. K. od dnia 31.05.1994 r. do dnia 28.12.2007 r. W dniu 05.10.2007 r. w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszono plan podziału spółki (...) S.A. z siedzibą w W.. W podziale uczestniczyły: spółka (...) S.A. z siedzibą w W. jako spółka dzielona i spółka (...) S.A. z siedzibą w W. jako spółka przejmująca. W dniu 24.10.2007 r. spółka (...) S.A. zmieniła firmę na (...) S.A. W dniu 05.12.2007 r. Walne Zgromadzenie spółki (...) S.A. z siedzibą w W. podjęło uchwałę w sprawie udziału przedmiotowej spółki w podziale spółki (...) S.A. Spółka (...) S.A. przejęła wydzieloną część majątku spółki (...) S.A., w tym linię elektroenergetyczną 400 kV Ż.-K.. Przejęcie nastąpiło w dniu wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego podwyższenia kapitału zakładowego spółki (...) S.A. w dniu 28.12.2007 r. W dniu 11.12.2008 r. Spółka (...) S.A. zmieniła nazwą na (...) S.A. oraz siedzibę na K.. W dniu 9.01.2013 r. nastąpiła kolejna zmiana nazwy – na (...) S.A.

Zakres służebności przesyłu dla linii wysokiego napięcia 400 kV obejmuje pas o szerokości 80 metrów (po 40 metrów od osi słupów), powierzchnia służąca do wykonywania służebności przesyłu działki nr (...) wynosi 47 arów.

Sąd ustalił także, że biegły rzeczoznawca określił wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu dla zlokalizowanej na działce nr (...) napowietrznej linii elektroenergetycznej 400 kV na kwotę 59.776,00 zł. W piśmie z dnia 20.07.2015 r. wnioskodawcy podnieśli zarzut dotyczący ustalenia wysokości współczynnika K czyli współczynnika współkorzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe. Jest to współczynnik ocenny, który biegła określiła na podstawie rodzaju nieruchomości, ukształtowania terenu przedmiotowej nieruchomości: nasypy, skarpy, spadki terenu, przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym, rodzaju urządzenia przesyłowego, sposobu lokalizacji tego urządzenia, powierzchni pasa oddziaływania, sposobu i częstotliwości korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe w pasie oddziaływania. Dla działki nr (...) jest to linia energetyczna 400 kV, biegła przyjęła, że powierzchnia zajęta pod napowietrzną linią energetyczną ze współczynnikiem średnioważonym 0,41 dla pasa oddziaływana (w tym dla ternu zajętego pod drogę wewnętrzną na 0,15, dla terenu przeznaczonego pod zabudowę 0,80). Na obszar strefy oddziaływania składają się tereny przeznaczone pod zabudowę, tereny wyłączone z zabudowy, teren drogi wewnętrznej.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny zważył Sąd pierwszej instancji, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazał, że uczestnik postępowania podniósł zarzut nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, który Sąd uznał za zasadny.

Przypomniał, że treścią służebności przesyłu zgodnie z art. 305 ¹ k.c. jest korzystanie przez przedsiębiorcę w oznaczonym zakresie z cudzej nieruchomości (nieruchomości obciążonej), w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych co obejmuje możliwość wejścia przez przedsiębiorcę, na cudzy grunt obciążony służebnością oraz jego zajęcia w trakcie budowy w zakresie niezbędnym do realizacji inwestycji, w celu posadowienia tam urządzeń, podejmowania czynności niezbędnych do utrzymania, konserwacji, remontu, modernizacji, dozoru czy usunięcia awarii urządzeń przesyłowych.

Dalej zważył, że możliwe jest zasiedzenie służebności. Wskazał, że przed uregulowaniem służebności przesyłu w kodeksie cywilnym przedsiębiorstwo przesyłowe mogło nabyć taką służebność w drodze zasiedzenia. Wskazał, że posiadania prowadzącego do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie nie należy utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność, zaś władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się, zgodnie z art. 336 k.c., jako posiadanie zależne. W odniesieniu do służebności gruntowej przesyłu, wykładnia art. 285 § 2 k.c. musi uwzględniać charakter tej służebności i jej przeznaczenie społeczno - gospodarcze oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości wchodzącej w skład przedsiębiorstwa energetycznego, któremu służebność ta ma służyć. Przesłanka art. 285 § 2 k.c. może być spełniona także wówczas, gdy służebność przesyłu ułatwia funkcjonowanie przedsiębiorstwa przesyłowego, zwiększając jednocześnie użyteczność należącej do niego nieruchomości, a same urządzenia nie muszą wszak się znajdować na nieruchomości, która ma być zostać obciążona . Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazał, że przed wejściem w życie art.305 ¹ -305 ⁴ k.c. było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, zaś okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art.305 ¹ -305 ⁴ k.c. podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności. Oznacza to, że okres posadowienia instalacji przed 2008 r. dolicza się do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności. Podkreślił także, że, przyjmuje się w orzecznictwie, że przed dniem 1 lutego 1989 r. (zniesieniem zasady jednolitości własności państwowej) państwowe osoby prawne (w tym przedsiębiorstwa państwowe) wykonywały uprawnienia związane z własnością nieruchomości wprawdzie we własnym imieniu, ale na rzecz Skarbu Państwa, będącego jedynym dysponentem własności państwowej. W rezultacie, jeżeli nieruchomość pozostająca w zarządzie państwowej osoby prawnej nie była przedmiotem własności państwowej, jej zasiedzenie w razie ziszczenia się przesłanek przewidzianych w art. 172 k.c. mogło nastąpić nie przez państwową osobę prawną sprawującą zarząd, lecz przez Skarb Państwa. To samo odpowiednio dotyczyło zasiedzenia służebności gruntowej, gdy posiadaczem takiej służebności bez tytułu prawnego, obciążającej nieruchomość niepaństwową, była państwowa osoba prawna. W ocenie Sądu pierwszej instancji, niezależnie od obowiązującej do dnia 1 lutego 1989 r. zasady jednolitości własności państwowej i wynikających z niej konsekwencji, w tym co do skutków prawnych związanych z posiadaniem przez przedsiębiorstwo państwowe nieruchomości, które mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa, nie można pomijać faktu, że w stanie prawnym obowiązującym przed dniem 1 lutego 1989 r. ale i wcześniej – pod rządami dekretu z dnia 26.10.1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych, przedsiębiorstwa państwowe posiadały osobowość prawną i daleko posuniętą samodzielność w obrocie, odpowiadając w pełnym zakresie za swoje zobowiązania i gospodarując wydzielonym im mieniem ogólnonarodowym, w tym wykonując w stosunku do tego mienia uprawnienia właścicielskie związane z korzystaniem, pobieraniem pożytków i rozporządzaniem, choć w tym ostatnim przypadku - w ograniczonym zakresie. Konstatował, że chociaż podziela pogląd, że przed dniem 1 lutego 1989 r. państwowe osoby prawne, w tym przedsiębiorstwa państwowe, nie mogły nabyć praw na nieruchomości na własną rzecz, tylko na rzecz Skarbu Państwa, to jednak uznać należy, że wykonywały we własnym imieniu uprawnienia zmierzające do nabycia mienia (na rzecz Skarbu Państwa), w tym posiadanie nieruchomości, jak i służebności gruntowych zmierzające do nabycia prawa własności bądź służebności przez zasiedzenie .

Odnosząc się do zarzutu niekonstytucyjności możliwości nabycia w drodze zasiedzenia prawa służebności gruntowej o treści odpowiadającej treści służebności przesyłu Sąd Rejonowy wskazał należy, iż Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 25 maja 1999 r., sygn. Sk 9/98 orzekł, iż art. 292 kodeksu cywilnego jest zgodny z art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W żadnym z wydanych orzeczeń Trybunał nie orzekł, by nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu było niezgodne z przepisami Konstytucji . Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 lipca 2014 r., sygn. OP28/13, „Nie ulega wątpliwości, że począwszy od uchwały SN z 17 stycznia 2003 r., sygn. akt III CZP 79/02 (OSNC nr 11/2003, poz. 142) przez liczne kolejne orzeczenia, w tym m.in. uchwałę SN z 7 października 2008 r., sygn. akt III CZP 89/08 (Lex nr 458125), orzecznictwo SN nie tylko wykreowało służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu (wprowadzonej do k.c. 3 sierpnia 2008 r.), ale dopuściło także możliwość zasiedzenia przez przedsiębiorstwo przesyłowe powyższej służebności gruntowej przed wejściem w życie art. 3051-art. 3054 k.c.”

Dalej wskazał, że przedmiotowa linia przesyłowa 400 kV relacji K.-Ż. przebiega przez stanowiącą aktualnie własność wnioskodawców nieruchomość obejmującą działkę gruntu nr (...) położoną w S. o powierzchni 2,13 ha, dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą nr (...), która jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego była uprzednio własnością M. B.. Sąd podzielił przy tym pogląd prawny jaki zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2009 r. sygn. II CSK 560/08, w którym wskazał rozkład ciężaru dowodu, albowiem stwierdził, że przedsiębiorca energetyczny, któremu się nie dowiedzie, że on lub jego poprzednik prawny działał bezprawnie stawiając słupy i nieodpłatnie eksploatując linię energetyczną, w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest w dobrej wierze. Ocenił, że jest to stanowisko będące wyrazem ugruntowanej linii orzeczniczej na tle wykładni art.7 k.c. stanowiącego, iż jeżeli określone skutki prawne zależą od dobrej lub złej wiary, domniemywa się dobrą wiarę. Dlatego, chcąc wywieść zamierzone skutki prawne i prawo do żądania ustanowienia w odniesieniu do linii 400 kV relacji Ż.- S. służebności przesyłu, zaprzeczając możliwości nabycia tej służebności przez uczestnika w drodze zasiedzenia, wnioskodawcy powinni udowodnić jego złą wiarę. Ustalenie zaś złej wiary wymaga indywidualnego wykazania dla każdego przypadku (art. 234 k.p.c.), do tego zaś czasu uprawniony korzysta w pełni z domniemania prawnego z art. 7 k.c. Nie jest zatem rzeczą uczestnika wykazywanie przesłanek pozwalających uznać, że jego władztwo w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu opiera się na prawie. Sąd pierwszej instancji ocenił, że obowiązek dowiedzenia okoliczności przeciwnej spoczywa na wnioskodawcach, czego niewątpliwie nie wykazali. Pełnomocnik wnioskodawców nie zgłosił żadnych wniosków na okoliczność wykazania, że poprzednicy prawni wnioskodawców nie wyrazili zgody na posadowienie urządzeń linii elektroenergetycznej 400 kV na nieruchomości wnioskodawców.

Podkreślił Sąd a quo, że zgłaszając zarzut zasiedzenia uczestnik zawnioskował jako dowody kopie decyzji administracyjnych organów terenowej administracji państwowej (naczelników gmin, przez które przebiegać miała inwestycja linii 400 kV Ż.-K.), wydanych w trybie przepisów art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości ( Dz.U. z 1974 nr 10, poz. 64 ze zm.). Wskazał, że co prawda brak jest takiej decyzji administracyjnej dotyczącej nieruchomości położonych w obrębie gminy B., do której do gminy należało sołectwo S., gdzie znajduje się nieruchomość wnioskodawców, nie sposób jednak zdaniem Sadu pierwszej instancji przyjąć, że realizacja tak ogromnej inwestycji o dużym znaczeniu dla energetyki państwa, odbywała się bezprawnie, bez uzyskania stosownych decyzji administracyjnych i pozwoleń. W ocenie Sądu domniemywać można z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że decyzja wywłaszczająca na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości wydana została również co do nieruchomości –działki nr (...), stanowiącej obecnie własność W. B. i I. K.. Wskazał, że przedłożone kserokopie nie stanowią dowodu z dokumentu w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego, ale stanowią inny dowód w rozumieniu art. 309 kpc, na podstawie którego Sąd może czynić ustalenia faktyczne. W świetle zasad doświadczenia życiowego zrozumiałym jest, że uczestnik postępowania nie dysponuje już oryginałami dokumentów dotyczących realizacji budowy linii elektroenergetycznej 400 kV Ż.-K., bowiem od powstania tej linii upłynęło ponad 40 lat. Sąd realizując wnioski uczestnika zwracał się do jednostek samorządu terytorialnego oraz archiwów państwowych, ale w jednostkach tych nie odnaleziono żadnej dokumentacji związanej z budową tej linii elektroenergetycznej w zakresie fragmentu obejmującego nieruchomość wnioskodawców. Z kopii dokumentów przedłożonych przez uczestnika, wynika, że inwestycja -budowa przedmiotowej linii elektroenergetycznej musiała być rozpoczęta w terminie 3 lat od daty wydania decyzji w przedmiocie zezwolenia na budowę (17.10.1974 r.), w innym wypadku traciła moc .Zdaniem Sądu przedłożone kopie dokumentacji, w tym wydanych decyzji administracyjnych, pozwalają przyjąć jako datę pewną zakończenia realizacji budowy linii elektroenergetycznej 400 kV i rozpoczęcia korzystania z urządzeń tej linii elektroenergetycznej dzień 31 grudnia 1977 r. Pełnomocnik wnioskodawców zobowiązany do oświadczenia się czy sytuacja prawna nieruchomości wnioskodawców, nad którą przebiega linia napowietrzna 400 kV jest taka sama, jak innych nieruchomości, oświadczył, że zaprzecza tej okoliczności. W ocenie Sądu samo zaprzeczenie nie jest skuteczne. Nie sposób bowiem przyjąć, że część inwestycji polegającej na budowie linii 400kV została zrealizowana nielegalnie, bez wiedzy bądź sprzeciwu ówczesnych właścicieli nieruchomości. Jeśli wnioskodawcy twierdzili, że tak właśnie było, to oni powinni byli przeprowadzić postępowanie dowodowe na tę okoliczność. To wnioskodawcy bowiem twierdzili, że korzystanie z ich nieruchomości przez uczestnika jest nielegalne i z tego względu wystąpili z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu. Od momentu wybudowania linii i rozpoczęcia jej eksploatacji działa ona nieprzerwanie do dnia dzisiejszego, przy czym wchodziła (fragment przebiegający przez działkę wnioskodawców) początkowo w skład majątku przedsiębiorstwa państwowego Zakłady (...) w B., w ramach którego od dnia 10 maja 1978 r. działał według zasad wewnętrznego pełnego rozrachunku gospodarczego Zakład (...), a następnie - od dnia 31 grudnia 1988 r. - w skład przedsiębiorstwa (...) z siedzibą w S. Następnie, na podstawie zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 r. w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowe Zakład (...) w S. w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia przedsiębiorstwa do spółki akcyjnej (...) S.A. w W. oraz na podstawie uchwały (...) Spółki (...) S.A. w W. z dnia 31 maja 1994 r., przedmiotową linię 400 kV wniesiono aportem do tej spółki. Spółka (...) S.A. zmieniła nazwę na (...) S.A., a następnie w wyniku podziału tej spółki część jej majątku w postaci m.in. przedmiotowej linii 400 kV przeniesiona została na rzecz spółki (...) S.A., co nastąpiło z dniem 28.12.2007 r. W dniu 11.12.2008 r. Spółka (...) S.A. zmieniła nazwą na (...) S.A. oraz siedzibę na K.. W dniu 9.01.2013 r. nastąpiła kolejna zmiana nazwy – na (...) S.A.

W ocenie Sądu, mając na uwadze w/w fakty stwierdzić należy, że od dnia 31 grudnia 1977 r. z przedmiotowej linii 400 kV, a więc i z działki nr (...) w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu nieprzerwanie korzystali: przedsiębiorstwo państwowe Zakłady (...) w B., przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w S. (wykonujący uprawnienia w imieniu własnym, ale na rzecz Skarbu Państwa zgodnie z zasadą jednolitej własności państwowej obowiązującej do dnia 1 lutego1989 r.), a następnie spółka (...) S.A. (po zmianie nazwy (...) S.A.), a od dnia 28 grudnia 2007 r. i nadal korzysta uczestnik (...) S.A. w K.. Ponieważ przepis art. 292 kc do nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów o nabyciu przez zasiedzenie własności nieruchomości stwierdzić należy, że do zasiedzenia służebności gruntowej wymagany jest upływ oznaczonego czasu posiadania służebności, którego długość uzależniona jest od dobrej lub złej wiary posiadacza. Decydująca dla oceny dobrej lub złej wiary posiadacza jest chwila uzyskania posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności. Sąd zważył, że pełnomocnik wnioskodawców nie doprowadził do obalenia domniemania z art. 7 kc, w szczególności w żaden sposób nie udowodnił twierdzenia, jakoby poprzednicy prawni wnioskodawców nie wyrazili zgody na posadowienie urządzeń elektroenergetycznych na ich nieruchomości.

Zgodnie art. 172 § 1 kc, obowiązującym na dzień rozpoczęcia biegu zasiedzenia w zw. z art. 292 kc, posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dziesięciu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Natomiast zgodnie z art. 172 § 2 kc po upływie lat dwudziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Mając powyższe na uwadze stwierdził Sąd Rejonowy, że termin zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz Skarbu Państwa, jako poprzednika prawnego uczestnika (...) S.A. na nieruchomości wnioskodawców- działce nr (...) nr upłynął z dniem 31 grudnia 1987 r.

Ustalając, że uczestnik postępowania posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości wnioskodawców, Sąd w pkt I sentencji postanowienia oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w pkt II postanowienia na podstawie art. 520 § 1 kpc.

Sąd Rejonowy wskazał, ze w toku postępowania na wniosek wnioskodawców przeprowadził dowody z opinii biegłych sądowych-geodety i rzeczoznawcy. Wynagrodzenie biegłych, ustalone prawomocnymi postanowieniami, do kwoty 2000 zł zostało pokryte z zaliczki uiszczonej przez wnioskodawców. W zakresie, w jakim koszty sądowe-wydatki zostały pokryte ze środków Skarbu Państwa, Sąd na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz.U.2014.1025 ze zm.) nakazał ich ściągnięcie od wnioskodawców w równych częściach (pkt III postanowienia).

Od postanowienia apelację wywiedli wnioskodawcy, którzy zaskarżyli postanowienie w całości zarzucając:

Naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w przedmiocie bezpodstawnego przyjęcia, że przedmiotowa linia energetyczna została wybudowana na nieruchomościach wnioskodawców w 1977 roku, podczas gdy na podstawie decyzji administracyjnych ani inny dokumentów zaoferowane przez uczestnika postępowania nie można stwierdzić, że właśnie w dniu 31 grudnia 1977 roku poprzednik prawny uczestnika postępowania rozpoczął posiadanie służebności na konkretnej nieruchomości wnioskodawców, a ponad to kserokopie tych decyzji administracyjnych i innych dokumentów zaoferowane przez uczestnika nie zostały poświadczone za zgodność z oryginałem i nie stanowią dokumentu w rozumieniu Kodeksu postepowania cywilnego,

-

art. 231 k.p.c. przez błędne uznanie, że z ustalonego faktu wydania decyzji administracyjnych wywłaszczeniowych wobec innych gmin i miejscowości można wyprowadzić fakt, iż decyzja o wywłaszczeniu wydana na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. w o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości wydana została również co do nieruchomości wnioskodawców, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia, że datą pewną zakończenia realizacji budowy linii energetycznej na nieruchomości wnioskodawców jest 31 grudnia 1977 r., podczas gdy niemożliwe jest wyprowadzenie takiego wniosku z innych ustalonych faktów i okoliczności,

-

art. 230 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. polegające na pominięciu okoliczności, iż fakt, na które powoływał się uczestnik postępowania, a mianowicie, że przedmiotowa linia energetyczna została wybudowana w 1977 roku został zaprzeczony przez wnioskodawców i należycie uargumentowany,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w przedmiocie bezpodstawnego przyjęcia, ich już sam fakt wybudowania linii energetycznej służącej do przesyłu energii świadczą o rozpoczęciu posiadania służebności , nawet jeżeli nie doszło od razu do przesyłu nią energii elektrycznej,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie dokonanej wybiórczo wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego polegającej na uznaniu przez sąd pierwszej instancji, iż doszło do przeniesienia posiadania między poprzednikami prawnymi uczestnika postępowania, a uczestnikiem, pomimo że dowody zaoferowane przez uczestnika nie wykazują tego twierdzenia,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w przedmiocie bezpodstawnego uznania, iż poprzednik prawny uczestnika posadowił urządzenia w dobrej wierze i w konsekwencji poczynienie błędnego ustalenia, iż uczestnik jest posiadaczem służebności w dobrej wierze;

Naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

-

art. 292 w związku z art. 305 ¹ – 305 ⁴ w związku z art. 172 w związku z art. 3 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uwzględnieniu zarzutu zasiedzenia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, mimo braku normatywnych podstaw do stwierdzenia takiego zasiedzenia oraz niemożność uznania zasiedzenia w przypadku wydania i uznania decyzji administracyjnych wydanych na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 w ustawy z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości,

-

art. 292 w związku z art. 305 ¹ k.c. poprzez ich błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie przez uznanie, iż możliwym jest zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, pomimo iż obowiązujący kodeks cywilny wprowadził numerus clausus praw rzeczowych, wśród, których nie jest wymieniona służebność o treści odpowiadającej służebności przesyłu,

W oparciu o powyższe apelujący wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości poprzez uwzględnienie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem w kwocie 59 776 zł zasądzonych od uczestnika postępowania solidarnie na rzecz wnioskodawców oraz poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację uczestnik postępowania wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej i zasądzenie na swoją rzecz od wnioskodawców kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazał się zasadna.

W szczególności za zasadny uznać należało zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i ustalenie, że linia energetyczna przebiegająca przez nieruchomość wnioskodawców została objęta w posiadanie przez poprzednika prawnego uczestnika na koniec 1977 roku.

Wobec podniesienia przez uczestnika postępowania zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu w zakresie obejmującym obszar konieczny do korzystania a linii 400 kV przebiegającej przez nieruchomość wnioskodawców na uczestniku postępowania spoczywał ciężar wykazania od kiedy rozpoczął korzystanie z nieruchomość wnioskodawców. O ile bowiem wnioskodawcy nie oponowali twierdzeniom uczestnika, że przez nieruchomość przebiega linia energetyczna 400 kV, to już twierdzeniom uczestnika odnoszącym się do okresu w jakim powstała i zaczęła funkcjonować wyraźnie zaprzeczyli i takie stanowisko konsekwentnie podtrzymywali zarówno w toku całego postępowania przez Sądem pierwszej instancji jak i w postępowaniu apelacyjnym.

Uczestnik w toku postępowania na poparcie swoich twierdzeń związanych z objęciem w posiadanie przedstawił nie potwierdzone za zgodność z oryginałem kserokopie następujących dokumentów:

-

decyzji U. W. w G. z dnia 17 października 1974 r. , Nr (...) (...) o zatwierdzeniu przebiegu inwestycji liniowej - linia 400 kV Ż. - K. powiaty W. i L. (k. 121) . Z treści tej decyzji wynika, że traci ona ważność m.in, w razie nieprzystąpienia do budowy bądź zmiany sposobu wykorzystania terenu w ciągu 3 lat od daty wydania decyzji, jeśli inwestor nie przedłoży zaświadczenia, że przystąpi do budowy lub zmiany sposobu wykorzystania terenu w ciągu najbliższych 2 lat, lub jeśli inwestor nie uzyskał praw do terenu lub utraci prawo do terenu

-

decyzji U. W. w G. z lutego 1975r , uzupełniająca decyzję z dnia 17 października 1974 r. , Nr (...) (...) (k. 122 - 123) poprzez zatwierdzenie szczegółowego planu przebiegu linii 400 kV. Decyzja również zawiera zastrzeżenie, że traci ona ważność w razie nieprzystąpienia do budowy bądź zmiany sposobu wykorzystania terenu w ciągu 3 lat od daty wydania decyzji.

-

decyzji U. W.w K. w z dnia 20.04. i marca 1975 r. (...) w sprawie zmiany decyzji U. W.w K. (...) w sprawie zatwierdzenia planu realizacyjnego linii 400 kV K. - Ż. poprzez zmianę przebiegu linii (k. 124)

-

decyzji N. G. S. wydanej na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, zezwalającej Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV w sołectwach W. - W. , S. – N. , ze wskazaniem że osobom upoważnionym przez Zakład (...) w G. przysługuje prawo dostępu do przewodów - urządzeń w celu wykonania czynności związanych z ich budową (k. 125 - 126)

-

decyzji N. G.w K. wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, w sprawie zezwolenia Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV na terenie Gminy K., ze wskazaniem że upoważnionym pracownikom Zakładu (...) w G. przysługuje prawo dostępu do urządzeń w celu dokonania czynności z ich utrzymaniem i konserwacją (k. 127)

-

decyzji N. G. G. wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, w sprawie zezwolenia Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV na terenie Gminy G., (k. 128) ,

-

decyzji N. G. w Ł. wydanej na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, zezwalającej Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV na terenie wsi R. na nieruchomości stanowiącej własność A. M. (k. 129)

-

nieczytelna kserokopię dokumenty bez daty i bez widocznej pieczęci dotyczącą powiatu (...) (k. 130)

-

protokołu narady z grudnia 1973 roku (data dokładna nieczytelna) w sprawie ustalenia przebiegu trasy elektroenergetycznej linii napowietrznej 400 kV na terenie województwa (...) (k. 131 - 133),

-

pisma Zakładu (...) do Ministerstwa (...) i (...) (...) w W. z 24 kwietnia 1976 r. w sprawie wyjednania zgody na korzystanie z gruntów leśnych ze zmianą uprawy leśnej na inny rodzaj użytkowania w związku z budową linii 400 kV K. - Ż. (k. 134 - 137),

-

decyzji Ministra (...)z dnia 30 czerwca 1976 o zezwoleniu na zmianę przeznaczenia gruntów leśnych na cele nierolnicze i nieleśne oraz na zmianę uprawy leśnej na inny rodzaj użytkowa (k. 138- 139) .

Nawet pomijając to, że dokumenty przedstawione zostały w niepotwierdzonych kserokopiach, to z treści tych dokumentów nie wynika kiedy inwestycja w postaci budowy linii napowietrznej 400 kV K. – Ż. została wybudowana a jedynie, że od roku 1974 była planowana jej budowa i w tym celu były podjęte czynności zmierzające do uzyskania na drodze administracyjnej stosowanych pozwoleń. Podkreślenia wymaga, że przedstawione przez uczestnika postępowania decyzje o zatwierdzeniu planu realizacyjnego na budowę linii, zgodnie z art. 21 ust. 4 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. nr 38, poz. 229), w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 1985 r. , traciły ważność, jeżeli inwestor nie uzyskał prawa do terenu lub je utracił albo w ciągu jednego roku od zatwierdzenia tego planu nie wystąpił o pozwolenie na budowę. Zatem wywodzenie w drodze domniemania z samego faktu wydania opisanych decyzji, że inwestycja została rozpoczęta i zakończona do końca 1977 r. jest wnioskowaniem zbyt daleko idącym. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 231 k.p.c. , który poprzez art. 13 § 2 k.p.c. znajduje zastosowanie w rozpoznawanej sprawie , Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jedynie wówczas, gdy wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów. Treścią domniemania faktycznego jest uznanie za istniejący określonego faktu wynikającego z wzajemnego, logicznego związku pomiędzy innymi, ustalonymi faktami i sądami o tych faktach. Nie można dokonać prawidłowego domniemania faktycznego bez ustalenia faktów stanowiących jego logiczne przesłanki. Orzeczenie sądu może być oparte na domniemaniu faktycznym, o którym mowa w przepisie art. 231 k.p.c., tylko wówczas, gdy stanowi ono wniosek wynikający z logicznie ustalonych faktów stanowiących przesłanki domniemania, najbardziej zbliżony do zasad doświadczenia życiowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1998 r., II UKN 465/97, L.). Podkreślenia wymaga, że uczestnik postępowania nie przedstawił innych dowodów np. w postaci zeznań świadków od kiedy na nieruchomości wnioskodawców są posadowione urządzenia. Odpowiedzi na to pytanie nie dało także przesłuchanie wnioskodawców, które Sąd Okręgowy z urzędu przeprowadził uznając, że z uwagi na charakter sprawy, w której konieczne jest ustalenie stosunków własnościowych istnieje podstawa do przeprowadzenia dowodu z urzędu. W ocenie Sądu Okręgowego zebrane w sprawie dowody pozwalają jedynie na ustalenia, że linia 400 kV istniała i była wykorzystywana od 9 lipca 1993 r.. W tym dniu Minister Przemysłu i Handlu wydał zarządzenie (k. 79 – 81) w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w S. , zgodnie z którym nastąpił podział przedsiębiorstwa i wniesienie części jego majątku (w tym linii 400 kV Ż. – D.) do (...), które były poprzednikiem prawnym uczestnika . Skoro zarządzenie obejmowało tą linie to musiała ona istnieć i być wykorzystywana.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, z wyjątkiem ustalenia iż linia elektroenergetyczna 400 kV została wybudowana w roku 1977 r. i oddana do użytku pod koniec tego roku a budowa przedmiotowej linii została poprzedzona wydaniem ostatecznych decyzji administracyjnych zezwalających na budowę linii energetycznej.

Ustalenia Sądu pierwszej instancji uzupełnia o ustalenie, że linia elektroenergetyczna 400 kV , przebiegająca przez nieruchomość wnioskodawców istniała i funkcjonowała 9 lipca 1993 r. (dowód: zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w S. k. 79 – 81).

W oparciu o tak uzupełniony stan faktyczny zważył Sąd Okręgowy, że podniesiony w toku postępowania zarzut zasiedzenia jest niezasadny.

Sąd Okręgowy podziela, bez potrzeby ponownego przytaczania , rozważania prawne Sądu pierwszej instancji odnoszące się do dopuszczalności zasiedzenia służebności oraz możliwości zasiedzenia w przypadku , gdy z gruntu w zakresie odpowiadającym służebności , korzystało przedsiębiorstwo państwowe, w tym możliwości doliczenia okresu posiadania przez Skarb Państwa.

Sąd Okręgowy przyjął zatem, za Sądem pierwszej instancji, że poprzednik prawny uczestnika posiadał urządzenia przesyłowe, odmiennie przyjmując jedynie, że data objęcia w posiadanie jest 9 lipca 1993 r.

Do stwierdzenia zasiedzenia konieczny jest też, oprócz posiadania samoistnego, upływ odpowiednio długiego okresu czasu, tj. 20 lat w przypadku dobrej wiary i 30 lat w sytuacji złej wiary posiadacza służebności

Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że wnioskodawcę cechowała dobra wiara , gdyż wnioskodawcy nie obalili przewidzianego w art. 7 k.c. domniemania a nadto ocenił, że wniosek taki da się wyprowadzić z przedstawionych przez uczestnika dokumentów. W ocenie Sądu Okręgowego ocena ta nie jest uprawniona.

Przede wszystkim wskazać należy, że dobra wiara zasiadującego posiadacza istnieje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa. W art. 7 kc ustawodawca ustanowił domniemanie dobrej wiary. Jego istota wyraża się w nakazie przyjęcia określonego w normie prawnej faktu (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2000 r., III CKN 811/98). Nie wyklucza to możliwości wykazania faktu przeciwnego, zmianie ulega jedynie w tym wypadku ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu, z przerzuceniem obowiązku dowodzenia na drugą stronę (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2013 r., V CSK 282/12). Do obalenia domniemania może dojść nie tylko w wyniku inicjatywy dowodowej uczestników postępowania. Utrwalony jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, który Sąd Okręgowy aprobuje, że fakty domniemane powinny podlegać ocenie w kontekście wszystkich dowodów zebranych w sprawie, niezależnie od tego, która ze stron domagała się przeprowadzenia dowodu. Nie jest również wyłączone stosowanie domniemań faktycznych, jeśli byłyby do tego podstawy (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 20 kwietnia 1994 r., I CRN 44/94, OSNC 1994, nr 12, poz. 245; z dnia 7 października 2010 r., IV CSK 152/10, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1997 r., II CKN 378.97, OSP 1998, nr 6, poz. 111). Zaistniała więc potrzeba zweryfikowania domniemania dobrej wiary, opierając się na dowodach zgromadzonych w toku dotychczasowego postępowania. Domniemanie to może wzruszyć dowód, że posiadacz w chwili rozpoczęcia posiadania w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o tym, że narusza swym zachowaniem prawo innej osoby. Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy takim dowodem może być stwierdzenie braku własnego tytułu posiadacza uprawniającego do wejścia na cudzy grunt czy korzystania z niego w określonym zakresie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2008 r., II CSK 346/08, z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 400/08, z dnia 24 lipca 2009 r., II CSK 121/09, czy postanowienia: z dnia 17 marca 2010 r., akt II CSK 439/09, z dnia 6 września 2013 r. V CSK 440/12). W rozpoznawanej sprawie wnioskodawcy od początku nie uznawali wniosku o zasiedzenie wnosząc o jego oddalenie. W apelacji jednym z zarzutów stała się przyjęta przez Sąd pierwszej instancji ocena dobrej wiary poprzedników uczestnika. O dobrej wierze uczestnika nie mogą przesądzać też (z przyczyn wskazanych wyżej, przy ocenie początku posiadania) dokumenty dotyczące wstępnego etapu procesu inwestycyjnego, które powstały na 20 lat przed ustalonym przez Sąd drugiej instancji udowodnionym momentem posiadania. W ocenie Sądu odwoławczego domniemanie dobrej wiary zostało w niniejszej sprawie skutecznie wzruszone a co za tym idzie istniała konieczność przyjęcia, że poprzednik prawny wnioskodawcy w chwili obejmowania w posiadanie służebności pozostawał w złej wierze.

Na marginesie jedynie wskazać należy, że Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014 r.. III CZP 87/13 wyraził pogląd zgodnie z którym wykonywanie uprawnień w zakresie wynikającym z decyzji wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (t.j. Dz.U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64 ze zm.), stanowiącej tytuł prawny do ich wykonywania, nie stanowi posiadania samoistnego służebności i w konsekwencji nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Wynikające z takiej decyzji uprawnienie powoduje ograniczenie prawa własności i przyznaje przedsiębiorstwu energetycznemu prawo do wykonywania uprawnień o treści zbliżonej do tych, które charakteryzują służebność, jednak uprawnienia te mają charakter publicznoprawny, gdyż ich źródłem jest z ustawa i akt administracyjny. Zatem istnienie decyzji wydanych w tym trybie nie może być dowodem dobrej wiary posiadacza.

W świetle powyższego uznać należało, że nie upłynął rozpoczynający w dniu 9 lipca 1993 r. roku bieg trzydziestoletniego terminu , który został przerwany wnioskiem złożonym w rozpoznawanej sprawie w dniu 20 listopada 2011 r..

Wobec niezasadności zarzutu przedawnienia koniecznym stało się rozstrzygnięcie o wniosku o ustanowienie służebności.

W rozpoznawanej sprawie zachodzą warunki do ustanowienia służebności przesyłu, gdyż przez nieruchomość wnioskodawców przebiega linia elektroenergetyczna i nie doszło do umownego uregulowania sytuacji prawnej. (art. art. 305 ¹ k.c.)

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 11 grudnia 2015 r. III CZP 88/15 (Legalis 1364699 ) w świetle art. 305 ¹ k.c. służebność przesyłu postrzega się jako czynną, bo jej ustanowienie upoważnia przedsiębiorcę do określonych działań na nieruchomości obciążonej, a ich cel ma być podporządkowany utrzymaniu we właściwym stanie technicznym urządzeń niezbędnych mu do wykonywania działalności gospodarczej polegającej na dostarczaniu odbiorcom energii, płynów, czy świadczeniu usług polegających na odbiorze ścieków i zapewnieniu łączności. W praktyce oznacza to upoważnienie do wejścia przez przedsiębiorcę (jego pracowników, podwykonawców) na obciążony grunt, zajęcia go na czas budowy urządzeń, ich trwałego osadzenia na nim, a następnie upoważnienie do wchodzenia na grunt w celu podejmowania czynności niezbędnych do utrzymania, konserwacji, remontu, modernizacji, dozoru czy usunięcia awarii urządzeń przesyłowych. Uprawnieniu przedsiębiorcy do podejmowania określonych wyżej działań odpowiada obowiązek właściciela nieruchomości obciążonej ich znoszenia Wiąże się to także z ograniczeniami właściciela nieruchomości obciążonej co do sposobu korzystania z niej i takiego jej zagospodarowania, by przedsiębiorca miał zagwarantowaną stałą możliwość dostępu do swoich urządzeń w celu usunięcia awarii, konserwacji, demontażu, wymiany itp. Powierzchnia nieruchomości zajęta pod służebność powinna odpowiadać warunkom eksploatacji sieci przyjętym w przedsiębiorstwie będącym właścicielem urządzeń przesyłowych. Wyznaczona w ten sposób strefa ma zabezpieczać potrzeby eksploatowania urządzeń, zapewniając przedsiębiorcy możliwość prawidłowego korzystania z nich, ale także ich konserwacji, naprawy, modernizacji, usuwania awarii, wymiany elementów, zgodnie z art. 305 ¹ i 305 ² k.c.. Te okoliczności bierze zatem pod uwagę sąd ustanawiając służebność przesyłu.

Przez nieruchomość wnioskodawców przebiega linia napowietrzna 400 kV. Nie znajduje się na nieruchomości żaden słup a odległość między skaranymi nieizolowanymi przewodami na słupie to 20,6 m Zważywszy na charakter posadowionych na nieruchomości wnioskodawców urządzeń (linia wysokiego napięcia) Sąd , opierając się na niekwestionowanej przez uczestników postępowania opinii biegłego geodety P. J. ustalił, iż zakres służebności to pas o szerokości 80m- po 40 m od osi linii. W ocenie Sądu Okręgowego opinia biegłego geodety jest rzeczowa, wewnętrznie spójna i konsekwentna, logiczna, sporządzona w oparciu o fachową wiedzę i doświadczenie zawodowe biegłego.

Ustalenie wysokość należnego wnioskodawcom wynagrodzenia również wymagało zasięgnięcia opinii biegłego. W ocenie Sądu Okręgowego, w sytuacji, w której brak jest przepisu określającego zasady i kryteria według których ustala się wynagrodzenie za ustanowienie służebności, wysokość tego wynagrodzenia nie zawsze stanowi tylko iloczyn powierzchni zajętej pod służebność i 1 m ² zajętej nieruchomości. Przy ustalaniu wysokości tego wynagrodzenia należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danej sprawy, interes stron, społeczno – gospodarczy charakter służebności i rekompensaty należnej właścicielowi nieruchomości obciążonej Zgodnie z aktualnymi poglądami orzecznictwa za odpowiednie wynagrodzeniem może być uznane takie, które będzie stanowiło ekwiwalent wszystkich korzyści, jakich właściciel nieruchomości zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem a zindywidualizowany w konkretnej sprawie sposób obliczenia wynagrodzenia powinien uwzględniać po stronie właściciela m.in. charakter nieruchomości – jej położenie , rodzaj, rozmiar, kształt , jej społeczno gospodarcze przeznaczenie ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, utratę pożytków, zakres ograniczenia w prawie rozporządzania , swobodnego decydowania o przeznaczeniu nieruchomości , zakres i sposób ingerencji przedsiębiorcy, pozbawienie władztwa nad nią , sposób przebiegu urządzeń, trwałość i nieodwracalność obciążenia, uciążliwość ustanowionego prawa. Sąd drugiej instancji dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego uznał, że opinia biegłej E. M. jest rzeczowa, wewnętrznie spójna i konsekwentna, logiczna, sporządzona w oparciu o fachową wiedzę i doświadczenie zawodowe biegłej. Nadto odnosi się do wszystkich wskazanych wyżej elementów, od których zależy wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności . Przedstawiona przez biegłą opinia w sposób bardzo szeroki przedstawia kolejne, dokonywane po sobie procesy rzutujące na konkluzje wysnute w podsumowaniu, opisana została w sposób klarowny czynność z przebiegu oględzin nieruchomości, stąd nie ulegało wątpliwości, iż wyżej wskazane kryteria zostały spełnione. Przedstawione bowiem wnioski poprzedzone wskazanym przez biegła szerokim, rzeczowym i przejrzystym tokiem rozumowania oraz okolicznościami na jakich się oparła wysuwając wnioski, zostały opracowane jasno i w sposób zrozumiały. Z opinii jednoznacznie wynikało na jakiej podstawie, na podstawie jakich okoliczności konkretne ustalenia zostały dokonane. Wnioski zostały logicznie uzasadnione, a wywody zrozumiałe. Biegła nadto, precyzyjnie, wnikliwie i obszernie odniosła się do podniesionych zarzutów uczestników, rozwiewając tym samym wszelkie jawiące się wątpliwości i niejasności co do zgłaszanych zastrzeżeń, uzasadniając obrany tok rozumowania.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie i ustanowił służebność za wynagrodzeniem po 29 888 zł na rzecz każdego z wnioskodawców, którym przysługuje udział ½ we współwłasności nieruchomości (współwłasność w częściach ułamkowych art. 207 k.c. ) oraz na podstawie art. 510 § 2 k.p.c. uznając, że interesy uczestników są sprzeczne, włożył na (...) obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez wnioskodawców, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sadowemu (art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.)

Jako, że apelujący wygrali sprawę na etapie postepowania przed sądem drugiej instancji, Sąd na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. zasądził od uczestnika na ich koszty postępowania apelacyjnego, na które składa się opłata od apelacji (40 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości określonej w § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) (240 zł) .