Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Słupsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Curzydło,

Sędziowie: SSO Wanda Dumanowska (spr.)

SSO Jolanta Deniziuk

Protokolant: sekr. sądowy Kamila Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2016r. w S.

na rozprawie

sprawy z powództwa W. (...) przy ul. (...)
w S.

przeciwko W. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda W. (...) przy ul. (...) w S.

od wyroku Sądu Rejonowego w S. z dnia 5 listopada 2015r., sygn. akt I C 1531/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok

a)  w pkt I w ten sposób, że obok zasądzonej w nim kwoty zasądza ponadto kwotę 108,47 (sto osiem 47/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 stycznia 2015 r,

b)  w pkt II w ten sposób, że nadaje mu treść: oddala powództwo o zapłatę kwoty 71,50 (siedemdziesiąt jeden 50/100) złotych,

c)  w pkt IV w ten sposób, że zasądza od pozwanego W. K. na rzecz powoda W. (...) przy ul. (...) w S. kwotę 802 (osiemset dwa) złote tytułem zwrotu kosztów procesu,

2.  zasądza od pozwanego W. K. na rzecz powoda W. (...) przy ul. (...) w S. kwotę 226 (dwieście dwadzieścia sześć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 75/16

UZASADNIENIE

Powód W. (...) przy ulicy (...) w S., wniosła pozew przeciwko W. K. o zapłatę kwoty 3.680,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, wskazując w uzasadnieniu, że pozwany jest właścicielem lokalu mieszkalnego przy ulicy (...) w S. i jako właściciel lokalu jest członkiem powodowej wspólnoty mieszkaniowej. Jednocześnie pozwany, będąc zobowiązany do uiszczania kosztów zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości, zalega powodowi z zapłatą kwoty dochodzonej pozwem za okres od listopada (...)do listopada (...)

Pozwany, w sprzeciwie od wydanego w dniu (...) w postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty, zaskarżył go w całości, wskazując, w dniu (...) złożył pismo do (...) Sp. z o.o. z prośbą o rozłożenie na raty powstałego zadłużenia. Od dnia (...) roku spłaca regularnie kwotę 500 zł, z czego na poczet zadłużenia kwotę 285,75 zł. Pozwany oświadczył, że na dzień wniesienia sprzeciwu spłacił kwotę 2.000,25 zł. Pozostałą kwotę pozwany zadeklarował spłacić w ratach.

W pismach z dnia 7.08.2015r., z dnia z dnia 1.10.2015r. i z dnia 16.10.2015r. powód częściowo cofnął pozew w sprawie, na co pozwany wyraził zgodę.

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2015r. Sąd Rejonowy w zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 537,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 5.11.2015r. do dnia zapłaty ((...) oraz w (...) oddalił powództwo o zapłatę kwoty 71,50 zł oraz o zapłatę odsetek ustawowych od kwot: a/ 3.108,95 zł od dnia 26.01.2015 roku do dnia 9.02.2015 roku; b/ 2.823,20 zł od dnia 10.02.2015 roku do dnia 9.03.2015 roku; c/ 2.537,45 zł od dnia 10.03.2015 roku do dnia 8.04.2015 roku; d/ 2.251,70 zł od dnia 9.04.2015 roku do dnia 14.05.2015 roku; e/ 1.965,95 zł od dnia 15.05.2015 roku do dnia 7.06.2015r., f/ 1.680,20 zł od dnia 8.06.2015 roku do dnia 9.07.2015r., g/ 1.394,45 zł od dnia 10.07.2015 roku do dnia 7.08.2015r., h/ 1.108,70 zł od dnia 8.08.2015r. do dnia 9.09.2015r.; i/ 608,70 zł od dnia 10.09.2015 roku do dnia 4.11.2015r., j/ 71,50 zł od dnia 5.11.2015r. do dnia zapłaty. W pkt(...) Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w pozostałym zakresie, zaś w pkt (...)postanowił nie obciążać pozwanego kosztami procesu należnymi powodowi.

Powyższe orzeczenie zapadło na podstawie następującego stanu faktycznego:

W. K. przysługuje prawo własności lokalu mieszkalnego numer (...) położonym w budynku numer (...) przy ulicy (...) w S. wraz z udziałem (...) w prawie użytkowania wieczystego gruntu i udziałem (...) w prawie własności części wspólnych budynku. Z tego tytułu W. K. jest członkiem wspólnoty mieszkaniowej pod nazwą (...) (...) przy ulicy (...) w S..

Zarządcą nieruchomości wspólnej jest Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Jak ustalił Sąd Rejonowy W. K. pismem złożonym w dniu(...). wystąpił do Przedsiębiorstwa (...) w S. z prośbą o rozłożenie na raty zadłużenia z tytułu niepłaconego czynszu za lokal przy ulicy (...). W piśmie wskazał, że zobowiązuje się do miesięcznej wpłaty kwoty 500 zł na poczet obecnego czynszu oraz zadłużenia (284 zł na zadłużenie). Ponadto z góry podziękował za pozytywne rozpatrzenie prośby.

Sąd I – ej instancji ustalił ponadto, że pozwany spłacał zadłużenie z okresu listopad (...)– listopad (...) uiszczając wpłaty po 285,75 zł w dniach: 11.12.2014 roku, 10.01.2015 roku, 9.02.2015 roku, 9.03.2015 roku, 8.04.2015 roku, 14.05.2015 roku, 7.06.2015 roku, 9.07.2015 roku, 7.08.2015 roku, 9.09.2015 roku, 8.10.2015 roku. Łączna kwota wpłat wyniosła 3.143,25 zł.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy, bacząc na treść przepisów art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24.06.1994r. o własności lokali, art. 481 § 1 kc, art. 5 kc i art. 230 kpc oraz art. 203 § 1 i § 2 kpc w zw. z art. 355 § 1 kpc, uznał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Sąd Rejonowy przede wszystkim, odnosząc się do złożonego przez pozwanego u zarządcy powoda pisma z dnia 26.11.2014r. zawierającego prośbę o rozłożenie na raty należności i oceniając konsekwencje prawne tego faktu, stwierdził, że pomiędzy pozwanym a wspólnotą mieszkaniową nie doszło do zawarcia umowy, na mocy której zadłużenie pozwanego zostałoby rozłożone na raty. Brak odpowiedzi zarządcy nieruchomości na pismo pozwanego ocenił przez pryzmat art. 5 kc i zważył, że brak odpowiedzi wiązał się z pozostawaniem przez pozwanego w mylnym przekonaniu, że taka zgoda została wyrażona, a w konsekwencji, że pozwany był uprawniony spłacać zadłużenie w ratach. W ocenie Sądu Rejonowego dochodzenie w procesie zapłaty odsetek ustawowych po złożeniu przez pozwanego w dniu (...) pisma z prośbą o rozłożenie zadłużenia na raty do dnia wydania wyroku jest sprzeczne z zasadą współżycia społecznego i nie może być uważane za wykonanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zarządca nieruchomości nie udzielając odpowiedzi pozwanemu na prośbę o rozłożenie na raty naruszył zasadę obowiązku uczciwego postępowania.

W efekcie Sąd I-ej instancji, biorąc pod uwagę wszystkie uiszczone przez pozwanego wpłaty na poczet kwoty dochodzonej pozwem i częściowe cofnięcie pozwu przez powoda, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 537,20 zł (3680,45 jako kwota dochodzona pozwem, minus (...),20, jako kwota spłacona przez pozwanego) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wydania wyroku tj. 5.11.2015r. do dnia zapłaty. Na kwotę 537,20 zł składała się kwota należności głównej w wysokości 287,15 zł oraz odsetki ustawowe w kwocie 250,05 zł (231,45 zł + 18,60 zł) z wyliczenia powoda na k. 12 akt. Odsetki ustawowe w kwocie 250,05 zł należą się powodowi, albowiem dotyczą okresu sprzed złożenia przez pozwanego pisma z dnia (...).

Na podstawie art. 102 kpc Sąd I-ej instancji nie obciążył pozwanego kosztami procesu, mając na uwadze, że zarządca nieruchomości postąpił nieprofesjonalnie nie udzielając odpowiedzi na prośbę pozwanego o rozłożenie zadłużenia na raty. Ponadto w toku sprawy powód również nie odniósł się do tych twierdzeń pozwanego.

Z rozstrzygnięciem powyższym nie zgodził się powód, który zaskarżając wydane orzeczenie w części, tj. co do pkt (...) wyroku, podniósł zarzuty naruszenia przepisów art. 60 kc, art. 353 § 1 kc, art. 5 kc, art. 481 § 1 kc oraz art. 476 kc w zw. z art. 15 ust. 1 ustawy o własności lokali, jak i art. 98 § 1 kpc oraz art. 102 kpc. W uzasadnieniu wywiedzionej apelacji powód wskazano w szczególności, iż błędnym było przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że brak odpowiedzi zarządcy nieruchomości na pismo pozwanego z dnia 24.11.2014r. stanowi nadużycie prawa podmiotowego przez wierzyciela i może skutkować uwolnieniem pozwanego od obowiązku zapłaty należnych powodowi odsetek ustawowych. W ocenie apelującego niezasadnie Sąd I-ej instancji utożsamił działania zarządcy nieruchomości wspólnej z samym wierzycielem, a ponadto wskazał na to, że już samo złożenie niniejszego pozwu po złożeniu przez pozwanego wniosku o rozłożenie zadłużenia na raty należy traktować, jak oświadczenie woli wierzyciela o odmowie udzielenia wnioskowanej przez dłużnika zgody. W efekcie apelujący domagał się zmiany pkt (...) zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odsetek ustawowych od kwot i według dat wymienionych w tej części wyroku w łącznej kwocie 108,47 zł, a ponadto wniósł o zmianę pkt (...) zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 802 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, jak i zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych.

Sąd II-ej instancji zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna.

Przede wszystkim na uwadze mieć należało, że w myśl art. 382 kpc, sąd apelacyjny ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.04.1998r., II CKN 704/97, OSNC 1998 nr 12, poz. 214). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli Sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed Sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi rozpoznającemu apelację na konstatację, że dokonane przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie, w części zaskarżonej apelacją, jak i wnioski wywiedzione z przeprowadzonego postępowania dowodowego skutkujące wydaniem zaskarżonego wyroku nie były prawidłowe. Sąd Okręgowy władny był zatem do innej, niż Sąd Rejonowy, oceny okoliczności powoływanych przez strony w toku postępowania sądowego przed obiema instancjami. Czyni to w konsekwencji zarzuty apelacji zasadnymi.

Istota apelacji wywiedzionej przez powoda sprowadzała się do zakwestionowania rozstrzygnięcia Sądu I instancji w zakresie, w jakim ten uznał za niezasadne obciążanie pozwanego odsetkami od wprawdzie spłaconego, aczkolwiek po terminie, zadłużenia, jak i postanowił nie obciążać pozwanego kosztami postępowania pierwszoinstancyjnego, biorąc za podstawę swej decyzji fakt, iż powód nie odpowiedział na prośbę pozwanego dotyczącą rozłożenia zaległości w opłatach na raty, co ocenił jako działanie sprzeczne z art. 5 kc, tj. jako działanie naruszające zasadę obowiązku uczciwego postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego przepis art. 5 kc nie może być podstawą orzekania w niniejszej sprawie w zakresie objętym ramami apelacji. Wbrew przekonaniu Sądu Rejonowego w realiach tej sprawy nie sposób jest skutecznie postawić powodowi zarzut czynienia przez niego użytku ze swego prawa, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub z zasadami współżycia społecznego. Wszakże powód dochodzi należnych mu świadczeń, do których wnoszenia powód był zobowiązany i których istnienia był świadomy. Tymczasem zastosowanie zasad współżycia społecznego pozostaje w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności każdej, indywidualnie ocenianej, konkretnej sprawy. W takim całościowym ujęciu wymienione zasady wyznaczają podstawy, granice i kierunek ich zastosowania w wyjątkowych sytuacjach rozstrzyganej sprawy. Artykuł 5 k.c. jest normą zezwalającą na całkowicie wyjątkowe naruszenie prawa podmiotowego uzasadnione między innymi interesem ogólnym. Ustawodawca po to wprowadził to unormowanie, aby nie dochodziło do wydawania rozstrzygnięć formalnie zgodnych z prawem, ale nie do zaakceptowania z punku widzenia ogólnie akceptowanych w społeczeństwie, wykształconych zasad moralnych i niebudzących kontrowersji zwyczajów (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.07.2015r., I CSK 549/14, LEX nr 1771518). Ponadto zważyć należało, że Z punktu widzenia zasad stosowania art. 5 k.c. nie jest rzeczą obojętną ocena zachowania się podmiotu prawnego pozostającego w konkretnym wypadku pod ochroną prawa. Związana z tym jest zasada "czystych rąk", a to oznacza, że nie może korzystać z ochrony art. 5 k.c. ten kto sam narusza zasady współżycia społecznego. Wskazany przepis służy wyłącznie do oceny ludzkich zachowań, nie zaś przepisów, a ściślej skutków prawnych ich stosowania. Niewątpliwie klauzula z art. 5 nie ma charakteru nadrzędnego w stosunku do pozostałych przepisów prawa; przez odwołanie się do społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa czy zasad współżycia społecznego nie można podważać mocy obowiązującej przepisów prawnych, z reguły nie można definitywnie unicestwiać prawa podmiotowego, a wynikająca z art. 5 k.c. ochrona powinna mieć charakter raczej przejściowy, a nie trwały (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10.06.2015r., I ACa 148/15, LEX nr 1793887).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należało, że pozwany nie może oczekiwać zwolnienia go z obowiązku zapłaty odsetek od należności wymagalnych na tej to podstawie, że, jak na to wskazał, „zaczął spłacać bez żadnych wezwań dodatkowych”. W aktach sprawy znajduje się jedno (a nie jak twierdził powód: dwa) wezwanie do zapłaty, tj. z dnia 12.06.2014r. (k. 14), jednak na uwadze mieć należało, że termin regulowania opłat żądanych niniejszym pozwem jest ustawowo określony. Przepis art. 15 ust. 1 uwl stanowi, że Na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca. Z akt sprawy nie wynika, aby pozwany został przez powoda uwolniony od obowiązku regulowania omawianych opłat zgodnie z wyżej wskazaną zasadą, tj. w terminie wskazanym w ww. przepisie, jak i, by powód zrezygnował z dochodzenia tychże odsetek. Treść pozwu zaświadcza o zgoła czymś innym. W niniejszej sprawie nieistotne były też przyczyny, dla których pozwany popadł w zwłokę z zapłatą należności na rzecz powoda (vide: wyjaśnienia pozwanego – k. 66). Okoliczności wskazywane przez pozwanego obciążają wyłącznie jego, nie negują bowiem zasady z art. 13 ust. 1 uwl o tym, że to Właściciel ponosi wydatki związane z utrzymaniem jego lokalu, jest obowiązany utrzymywać swój lokal w należytym stanie, przestrzegać porządku domowego, uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, korzystać z niej w sposób nieutrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli oraz współdziałać z nimi w ochronie wspólnego dobra.

Okoliczność, że powód nie odpowiedział na pismo pozwanego dotyczące rozłożenia na raty powstałej zaległości, sama w sobie nie może przesądzać o braku po stronie pozwanego obowiązku zapłaty odsetek od należności niespłaconych w terminie. Pozwany w sposób dowolny, bo na podstawie wyłącznie faktu złożenia swej prośby o rozłożenie na raty zaległości, przyjął, iż przysługuje mu uprawnienie do realizowania spłat powstałego zadłużenia w kwocie 3680,45 zł w ratach. Pozwany konsekwentnie realizował spłaty, niemniej ani nie oczekiwał ze spłatami na odpowiedź zarządcy, ani nie upewniał się, że taki sposób realizacji spłaty zadłużenia został zaakceptowany i jest wobec tego wiążący dla obu stron.

Powód wbrew twierdzeniom Sądu I instancji ustosunkował się jednak do twierdzeń pozwanego dotyczących wystąpienia przez niego na piśmie z prośbą do zarządcy nieruchomości o rozłożenie zadłużenia na raty. Uczynił to w piśmie z dnia 7.08.2015r., w którym to zaproponował, aby omawiane pismo pozwanego zakwalifikować jako uznanie długu przez pozwanego (k. 38). Powód nie miał obowiązku akceptowania prośby pozwanego. Nie musiał czynić tego w formie odpowiedzi na pismo pozwanego, ani później już w toku postępowania. Nawet gdyby rzeczywiście iść tokiem rozumowania Sądu I instancji i uznawać takie zachowanie powoda za zasługujące na miano nieuczciwego postępowania, to jednocześnie także i pozwanemu należałoby postawić zarzut nie dość starannej dbałości o własne interesy, skoro spłacał w ratach, spowodowane przez siebie zadłużenie, bez wcześniejszej aprobaty wierzyciela w tym zakresie. Pozwany musiał zatem przewidywać i liczyć się z konsekwencjami takiego samowolnego w istocie własnego działania.

Już tylko dodatkowo wskazać należało, że, wbrew stanowisku pozwanego wyrażonego w piśmie z dnia 21.10.2015r. obowiązku udzielenia odpowiedzi przez powoda nie należy poszukiwać w przepisie art. 237 § 1 kpa przede wszystkim z tego względu, że przepis ten nie dotyczy sprawy ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, jak w niniejszym postępowaniu.

W efekcie brak było podstaw do przyjmowania, że pozwany może zostać zwolniony z obowiązku ponoszenia kosztów procesu oraz odsetek od opłaconych z opóźnieniem kosztów zarządu związanych z utrzymaniem jego nieruchomości, tym bardziej wobec stanowiska samego pozwanego, który na rozprawie w dniu 29.10.2015r. oświadczył, że w związku z tym, że „bodajże dwie raty do spłaty zostały”, „nie widzi problemu, żeby spłacić to w całości” (k. 75).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił na podstawie art. 386 § 1 kpc zaskarżony wyrok, jak w pkt (...) sentencji poprzez uwzględnienie w nim obowiązku pozwanego zapłaty nie tylko zasądzonej już należności głównej, ale i odsetek o stopniowo spłacanego zadłużenia. Sąd II-ej instancji ustalił, że odsetki te – w łącznej kwocie 108,47 zł – będą płatne od dnia wyrokowania, tj. od dnia 5.11.2015r. – w tym to bowiem zakresie apelujący nie oponował wobec rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Odsetki te zostały wyliczone, w wysokości ustawowej, od kwot: 3.108,95 zł od dnia 26.01.2015 roku do dnia 9.02.2015 roku; 2.823,20 zł od dnia 10.02.2015 roku do dnia 9.03.2015 roku; 2.537,45 zł od dnia 10.03.2015 roku do dnia 8.04.2015 roku; 2.251,70 zł od dnia 9.04.2015 roku do dnia 14.05.2015 roku; 1.965,95 zł od dnia 15.05.2015 roku do dnia 7.06.2015 roku; 1.680,20 zł od dnia 8.06.2015 roku do dnia 9.07.2015 roku; 1.394,45 zł od dnia 10.07.2015 roku do dnia 7.08.2015 roku; 1.108,70 zł od dnia 8.08.2015 roku do dnia 9.09.2015 roku; 608,70 zł od dnia 10.09.2015 roku do dnia 4.11.2015 roku.

Zmianie podlegało konsekwentnie rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed I instancją. Uznanie powództwa oraz zaspokojenie w przeważającej części roszczenia powoda przez pozwanego w toku niniejszego postępowania czyni go stroną przegrywającą proces zobowiązaną zgodnie z przepisem art. 98 § 1 kpc do zwrotu powodowi poniesionych przez niego kosztów procesu, na które składały się: opłata od pozwu (185 zł), opłata cywilnoprawna od pełnomocnictwa udzielonego przez powodową Wspólnotę profesjonalnemu pełnomocnikowi (17 zł), wreszcie koszty tego zastępstwa prawnego. Zgodnie z treścią § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U z 2015r., poz. 1804) wynagrodzenie to wynosi 1200 zł. Sąd II instancji uwzględnił w tym zakresie wyraźne żądanie pełnomocnika powoda, który domagał się zwrotu kosztów procesu w wysokości 802 zł, a zatem przy uwzględnieniu wynagrodzenia pełnomocnika na poziomie 600 zł.

W pkt(...) sentencji Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 226 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, orzekając w tym przedmiocie na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc, art. 99 kpc, art. 108 § 1 kpc i przy uwzględnieniu § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U z 2015r., poz. 1804).