Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Słupsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2020 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia (del.) Hanna Kaflak-Januszko
Protokolant:	sekretarz sądowy Agata Dauksza

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2020 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. W. (1)

przeciwko M. W., (...)z siedzibą w W.

o ustalenie nieważności umowy

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki A. W. (1) na rzecz pozwanych M. W. (1) i (...) z siedzibą w W. po 2.717,00 zł (dwa tysiące siedemset siedemnaście złotych 00/100) kosztów procesu.

I C 1587/19

UZASADNIENIE

Powódka (...) 28.11.2019 r. pozwała o ustalenie nieważności umowy z 16.03.2017 r. ustanowienia odrębnej własności lokalu i jego sprzedaży M. W. przez (...) w W. wobec pominięcia prawa powódki do wykupu tego lokalu i ustalenie prawa powódki do jego wykupu. Uważała, że prawo do lokalu zostało nabyte w trakcie małżeństwa i wobec okoliczności zawierania umowy oraz sytuacji powstałej wskutek decyzji o rozwodzie jej i M. W. (1), powinna mieć zapewnione prawo do lokalu, objętego sporną umową.

Pozwany (...) (dalej : A.) wniósł o oddalenie powództwa, wskazując, że powódka brała udział w zawieraniu umowy i przed jej zawarciem złożyła oświadczenie, w którym potwierdziła, że nie zgłasza roszczeń w związku ze sprzedażą lokalu wyłączenie M. W. (co potwierdziła w treści umowy).

Pozwany (...)wniósł o oddalenie powództwa. Do stanowiska A. dodał, że wobec zaistniałej sytuacji, stanowiącej także konsekwencję decyzji o małżeńskiej rozdzielności majątkowej - żadne inne okoliczności nie mogą prowadzić do ustalenia nieważności umowy, gdyż uważa, że rozliczenia stron tego nie uzasadniają.

Sąd ustalił, co następuje:

A. W. (1) i M. W. (1) 6.06.2009 r. zawarli związek małżeński, z którego urodziła się córka A. W. (2). Doszło jednak do postępowania rozwodowego po zawarciu spornej umowy.

W 2012 r. M. W. (1), gdy jako żołnierz zawodowy pełnił służbę w jednostce wojskowej w S., złożył wniosek o przydział kwatery stałej.

8.02.2013 r. małżonkowie W. umownie ustanowili rozdzielność majątkową, lecz nie dokonali podziału majątku wspólnego (k. 111-112).

19.07.2016 r. została wydana decyzja o przydziale lokalu mieszkalnego o powierzchni 57,24 m ², składającego się z 3 pokoi, kuchni, holu, łazienki i wc.

16.03.2017 r. po sporządzeniu protokołu uzgodnień warunków sprzedaży, została zawarta sporna umowa. Cenę zakupu po zastosowaniu bonifikaty ustalono na 21 798,90 zł.

Umowa została sporządzona w formie aktu notarialnego z udziałem wszystkich stron procesu. Przed podpisaniem umowy przedłożono notariuszowi wskazany powyżej protokół zawarty pomiędzy (...) a M. W., oparty na wycenie z 28.10.2016 r. Wskazano w nim także, że zgodnie z art. 79 ust. 5 ustawy o (...) w przypadku zbycia lokalu przed upływem 5 lat od dnia nabycia albo wykorzystania na inne cele niż mieszkaniowe nabywca będzie zobowiązany zwrócić kwotę uzyskanej bonifikaty.

M. W. (1) oświadczył, że nabycia dokonuje do majątku osobistego, gdyż w jego małżeństwie obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej wprowadzony umową z 8.02.2013 r. (co także zapisano w protokole), a A. W. (1) to potwierdziła.

Dodatkowo powódka 16.03.2017 r. złożyła odrębne oświadczenie (z podpisem notarialnie poświadczonym), że swoje potrzeby mieszkaniowe realizuje we własnym zakresie i rezygnuje z prawa do lokalu, którego dotyczyła sporna umowa oraz nie będzie dochodziła realizacji prawa do lokalu mieszkalnego od (...) oraz zrzeka się wszelkich ewentualnych roszczeń wobec (...). W treści był także zapis, że oświadczenie jest nieodwołalne.

dowód : umowa k. 11-17, protokół k. 18-23, oświadczenie – k. 76-77

Podczas ustalania warunków zakupu przez wszystkie strony, powódka (jak i nabywca) uzyskała od przedstawiciela (...) informację, że nie ma przeszkód, by po nabyciu lokalu, mąż ujął ją jako współwłaścicielkę za kilka lat. Niniejszy pozew wniosła po wszczęciu postępowania rozwodowego przez pozwanego, gdy zażądał, by opuściła lokal.

dowód: zeznania powódki - k. 131-132

W międzyczasie niespłacane były raty ceny zakupu lokalu, a powódka i pozwany M. W. pozostawali w konflikcie co do ustaleń związanych z zakończeniem małżeństwa.

fakty przyznane

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie podlegało uwzględnieniu.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego okazało się, że wniosek A., by poprzestać na dowodach z dokumentów, był zasadny. Istotne dla rozstrzygnięcia okazały się tylko dokumenty dotyczące zawarcia umowy. Pozostałe dowody nie dostarczyły informacji o faktach prowadzących do podważenia skutków spornej umowy, a tym samym - do ustalenia, że naruszono prawo powódki, którego istnienie należy potwierdzić (wobec art. 77, 78 ustawy o A.).

Przy tym dokumenty (jak i inne dowody) nie były podważane co do ich wiarygodności, a spór polegał na rozbieżnej ocenie okoliczności towarzyszących zawieraniu umowy.

Widoczne przy tym było, że powódka i M. W. znaleźli się w typowej sytuacji konfliktu okołorozowodowego, dotykającego sfery majątkowej i to na tej kanwie pojawiło się niniejsze powództwo. Dlatego powódka nie może podważyć umowy ze względu na tę zmianę okoliczności, że małżonek mimo oczekiwań, nie zamierza dokonać rozliczenia się z prawa do lokalu nabytego w czasie związku małżeńskiego. Orzeczenie, na którym oparła się powódka, nie dotyczyło sytuacji jak w niniejszej sprawie, gdyż powódka nie została pozbawiona prawa do współnabycia lokalu. Sama oświadczyła, że nie chce go realizować, bazując na informacji, że małżonek będzie mógł przekazać jej tytuł do lokalu, gdy minie okres, w którym doszłoby do weryfikacji bonifikaty ceny.

Żadne okoliczności nie wskazywały, by powódka mogła podważać swoje oświadczenia złożone przy zawieraniu umowy. Dokonała bowiem określonego wyboru życiowego co do ustaleń majątkowych z małżonkiem i tylko na drodze rozliczeń majątkowych z nim, może powoływać się na okoliczności przytaczane w sprawie. Fakt pozwania powódki przez A. nie podważał skutków prawnorzeczowych umowy sprzedaży (tj. przeniesienia prawa własności tylko na M. W. (1) zgodnie z oświadczeniami, zwartymi w umowie sprzedaży), jak i nie kreował podstawy zapłaty w oparciu o umowę, skoro w umowie wobec powódki nie przewidziano tego. Podobnie wpływ wielkości rodziny zamieszkałej z nabywcą na wielkość otrzymanej kwatery - nie mógł weryfikować skutków decyzji o sposobie jej nabycia (vide przesłanki nabycia, które są niezależne od uprzedniej kwestii okoliczności mających wpływ na wielkość kwatery).

Wobec powyższego i art. 189 kpc - należało orzec jak w sentencji wyroku, w tym także w zakresie żądania o ustalenie prawa powódki do wykupu lokalu, które zostało ujęte odrębnie, a nie tylko jako przesłanka żądania głównego. W konsekwencji było ono bowiem bezprzedmiotowe, gdyż A. respektował je na etapie zawierania umowy, a wobec braku podstaw do jej podważania, nie stało się ponownie aktualne.

O kosztach rozstrzygnięto na podstawie art. 102 kpc w zw. z § 2 pkt. 6 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych. W sprawie wystąpiła o tyle nietypowa sytuacja procesowa, że przy jednym roszczeniu (choć składającym się z dwóch żądań, z których jedno zawierało się w drugim) po stronie pozwanej była dwa odrębne podmioty. Stąd wobec zakresu sporu należałoby rozważać, że każdemu z nich przysługuje zwrot kosztów procesu obliczony od całości wartości przedmiotu sporu (art. 105 kpc) mimo, że w przypadku powódki nie byłaby to oczywista podstawa do podwojenia składki. Kontekst sporu także nie uzasadniał, by A. był obciążany konfliktem stron, ale i pozbawienie drugiego pozwanego zupełnie zwrotu kosztów nie wydawało się uzasadnione, gdyż spór nie był jednostronny. Powódka jednak została zwolniona z kosztów sądowych wobec swojej sytuacji rodzinno-majątkowej i zasądzenie podwójnych kosztów procesu byłoby dużym obciążeniem. Dlatego mimo, że powinno egzekwować się skutki wytaczania spraw sądowych i zasądzać koszty przewidziane zgodnie z normami, które są uważane za zbyt niskie w gronie zawodowych pełnomocników, to w niniejszej sprawie sąd obciążył powódkę tylko kosztami w wysokości, jakich sama mogłaby oczekiwać jako zwrotu ich dla niej w zakresie zastępstwa prawnego, rozdzielając je po połowie między pozwane strony umowy. Sąd nie znalazł podstaw do pełnego zastosowania art. 102 kpc, gdyż A. nie odpowiada za doradzanie innym podmiotom i decyzja, jak nabyć lokal, stanowiący miejsce zamieszkania rodziny należała do małżonków, a ilość czynności A. z powódką, wskazuje, że miała możność zauważyć znaczenie składanych oświadczeń (rozważyć ich przemyślenie w razie potrzeby). Skoro małżonkowie podjęli wcześniej ten krok, by zawrzeć umowę rozdzielności majątkowej, a następnie zdecydowali, by nabycie nastąpiło tylko do majątku pozwanego, powinni tym bardziej działać z rozeznaniem, co do dokonywanych wyborów (a A. nie mogłą w nie ingerować, w tym doradzając). Niezależnie od skutków wewnętrznych, dochodzi bowiem do istotnych skutków zewnętrznych.