Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Słupsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Hanna Kaflak-Januszko
Protokolant:	sekretarz sądowy Anna Zacira

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2024 r. w Słupsku

sprawy z powództwa (...) Banku Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko G. J.

przy udziale P. w S.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. na rzecz pozwanego G. J. 5417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście i 00/100 zł) kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty;

III. nakazuje ściągnąć od powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Słupsku 8747,75 zł (osiem tysięcy siedemset czterdzieści siedem i 75/100 zł) nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. I C 872/19

UZASADNIENIE

Powód A. w W. pozwał G. J.a o 175 180,71 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 24.05.2019 r. do dnia zapłaty niespłaconej pożyczki bankowej.

Po przeprowadzeniu opinii psychiatrycznej pozwanego - powód negował, by pozwany nie był zdolny zawrzeć spornej umowy, ale z ostrożności procesowej zgłosił jako podstawę powództwa także art. 405 kc.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Wpierw zaprzeczył, że zawarł umowę, gdyż utrzymuje się z renty chorobowej 720 zł miesięcznie z opieki społecznej i nie miał zdolności na uzyskanie tak wysokiej pożyczki, jak i w ogóle nie ma konta bankowego. Dodał, że nigdy nie otrzymał żadnej korespondencji w sprawie takiego zadłużenia.

Po zapoznaniu się z dokumentami (umowy i związanej z nią dokumentów oraz korespondencji z banku) – pozwany stwierdził, że ze względu na swój stan zdrowia psychicznego nie miał możności świadomie uczestniczyć w czynnościach z bankiem i powołał się na art. 82 kc.

Kwestionował także wysokość roszczenia. Powoływał się na abuzywność postanowień, jak i kwestionował, że jest wzbogacony. Na dalszym etapie negował także upoważnienie przedstawicieli banku w zawieraniu umowy.

Wskutek zawiadomienie przez sąd – na podstawie art. 60 kpc do sprawy wstąpił P. (k. 101). W toku postępowania wskazywał na okoliczności budzące wątpliwości co do stanu pozwanego, jak i czynności które miały wskazywać na jego odpowiedzialność za dochodzone należności.

Sąd ustalił, że:

W październiku 2015 r. orzeczono o przyznaniu pozwanemu 481 zł miesięcznie zasiłku stałego na 5 lat (czas orzeczenia o niepełnosprawności) ze względu na ubóstwo (wobec dochodu - 153 zł zasiłku ze względu na niepełnosprawność) i niepełnosprawność.

dowód : orzeczenie – k. 27 (69), zaświadczenie z ZUS – k. 92

W okresie od 2016 r. po 2020 r. do Urzędu S.nie wpłynęły informacje o dochodach pozwanego.

dowód: informacja z US – k. 70-71, zaświadczenie z ZUS – k. 92

17.07.2018 r. została podpisana umowa powoda z pozwanym o kredyt konsolidacyjny na 120 rat miesięcznych po 2241,28 zł w łącznej wysokości 169 613,13 zł – 76 000 zł na potrzeby konsumpcyjne, spłatę zobowiązań kredytowych (36 184 zł i 9259 zł kredytów w innych bankach) oraz na zapłatę kosztów spornego kredytu : 32 904,95 zł prowizji i 15 265,18 zł kosztów ubezpieczenia.

Odnotowano, że pozwany ma umowę o pracę z miesięcznym dochodem 3850 zł i zatrudniony jest od 1.06.2016 r. Pozwanemu zostało przedłożone zaświadczenie sygnowane przez (...) COMPANY spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., że pozwany jest zatrudniony od 1.06.2016 r. jako pracownik biurowy.

Umowę zawierał u agentki powoda.

dowód : umowa z dokumentami uzupełniającymi, umowa o pracę – k. 34-41, 76

W początkowym okresie nastąpiło kilka wpłat rat.

Bezsporne (k. 561 v zestawienie)

Pismem z 14.03.2019 r. skierowanym na adres zamieszkania, pod jakim pozwany odbierał korespondencję w niniejszej sprawie, wypowiedziano umowę wobec 9003,86 zł zaległości i dodano, że może wnieść o restrukturyzację zadłużenia (a w przypadku spłaty wypowiedzenie będzie nieaktualne).

Pozwany podpisał odbiór ww. pisma. Podobnie jak wezwanie przedsądowe z 9.05.2019r.

dowód: pisma z dowodami doręczenia – k. 42-47

28.08.2018 r. agent pozwanego potwierdzał podpis pozwanego na wniosku o przeksięgowanie środków zwróconych z rachunku kredytowego spornej umowy w wysokości 8015,07 zł na jego konto w powodowym banku, gdyż nie chciał, by zostały rozliczone jako wcześniejsza spłata.

dowód: pisma– k. 51

Na 24.05.2019 r. powód stwierdził, że pozwany jest zadłużony na dochodzoną kwotę.

dowód: wyciąg /z historią rachunku/ – k. 49 /k. 50-56/

Odnośnie powyższej sytuacji toczyło się postępowanie karne, które zostało umorzone.

Pozwany zeznając 10.01.2019 r. i 3.09.2019 r. potwierdził, że wie, że jest przesłuchiwany w sprawie wyłudzania kredytów przez pracownika agencji pozwanego w oparciu o dokumenty pozwanego i jego matki bez ich wiedzy. Podał, że on i mama brali pożyczki kilkutysięczne i je spłacili, ale przychodziły też informacje o pożyczkach, których nie brał. Nie kwestionował, że podpisy na dokumentach pozwanego są jego. Podał, że ta agentka założyła mu u powoda fikcyjne konto i podpisał przedłożone przez nią dokumenty na 250 000 zł kredytu, bo mama chciała pieniądze na dach i naciskała na niego, by zgodził się być żyrantem dużego kredytu. Podał wówczas, że jest kierowcą TIRA, a innym razem – osobą po studiach i od powoda pobrał kilka kwot, które przekazał agentce, by spłaciła zobowiązania jego i mamy.

Matka pozwanego zeznawała w sposób zbieżny z nim, dokładniej opowiadając o przekazywaniu pieniędzy agentce powoda.

Pozwany w powodowym bank miał umowę o kartę płatniczą z limitem dziennym 25 000 zł na transakcje bezgotówkowe i rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego z 30.11.2017 r. Także te umowy zostało sporządzone przez agenta powoda.

Przeprowadzano opinię psychologiczną powoda, stwierdzając jego ograniczenie w rozeznaniu sytuacji i wpływowość.

Postępowania karne zostało umorzone 29.12.2019 r., gdyż nie uznano za potwierdzone, że to agentka przywłaszczyła sobie pieniądze kosztem powoda i jego matki.

dowód: dokumenty z postępowania – k. 103-138

Pozwany jest osobą upośledzoną w stopniu lekkim (zaburzone są czynności korowe wyższe jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność uczenia się, język i ocena, a towarzyszy temu obniżona kontrola nad reakcjami emocjonalnymi i społecznymi oraz zachowaniem i motoryką). Ma cechy organicznych zaburzeń osobowości, zespół zależności alkoholowej i stąd ewentualnie mogą pojawiać się zaburzenia urojeniowe. Prawidłowo radzi sobie w prostych, jednoznacznych sytuacjach. W rezultacie nie miał rozeznania, rozumienia zachowań własnych i innych osób, nie zdawał sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania, a więc był w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Wyzbywając się korzyści lub ją zużywając nie liczył się z obowiązkiem jej zwrotu.

dowód: opinia biegłych D. M. i M. Ż. – k. 536-545, 626-645

Sąd nie uwzględnił powództwa –

wobec potwierdzenia trzecią opinią biegłych, że pozwany wobec swej niepełnosprawności intelektualnej nie mógł złożyć ważnego oświadczenia woli (art. 82 kc), jak i świadomie rozważyć okoliczności, przewidzianych w art. 409 kc. Nadto okazało się także niemożliwe z przyczyn dowodowych odtworzenie stanu faktycznego niezbędnego do ustalenia, czy i w jakim zakresie można stwierdzić, że pozwany uzyskał korzyść, która podlega zwrotowi przez niego.

Sąd uznał trzecią opinię za podstawę do przeprowadzenia oceny prawnej, mając na uwadze argumenty drugiej opinii - odwołującej się do koncepcji znanej sądowi z opinii w innych sprawach, że odnośnie pewnych kwestii rozeznanie ma również osoba w sytuacji pozwanego, gdyż wiążą się z podstawowymi czynnościami obrotu prawnego. Jednak w trzeciej opinii dokładnie przeanalizowano przypadek pozwanego w kontekście prawnym, w którym się porusza (vide też na zakresy korespondujące wszystkich opinii, w tym z postępowania karnego). Powód bowiem wskazał na większy cykl operacji bankowych przeprowadzonych przez pozwanego.

Przy tym w sprawie zwracało uwagę, że przedstawiciel powoda, mający stałą i bezpośrednią styczność z pozwanym, nie miał wątpliwości co do jego stanu. Wprawdzie przedstawiony fragment sprawy karnej prowadzonej na tej samej kanwie, na jakiej toczył się niniejszy spór, mógł być informacją o dowodach, a nie bezpośrednim dowodem do przeprowadzenia ustaleń z zeznań w innym postępowanie, to miał on wpływ na ocenę dowodów i rozkład ciężaru dowodowego. Widoczna bowiem strategia zaprzeczania, przy tym niekonsekwentna w stanowisku pozwanego (szczególnie co do prawdziwości jego podpisu), mogła być oceniona jako próba obrony wobec trudności w reprezentacji osoby, która nie miała rozeznania w swoich działaniach (a może nawet wiedzy, zwłaszcza aktualnej), co utrudniało wykazanie jej racji. Dlatego sąd nie wyciągnął wniosków na niekorzyść pozwanego za nieprzedstawienie informacji o operacjach, które miały wpływ na rozliczenie spornej należności i innych nadużyć w działaniu pozwanego w procesie (jak m.in. przewlekanie w stawiennictwie u biegłego). Mimo jednak bezskutecznego zakończenia postępowania karnego, wobec widocznej niepełnosprawności pozwanego, powstaje zasadnicze pytanie, dlaczego przedstawiciel powoda, nie miał wątpliwości co do zaświadczenia przedstawionego przez pozwanego o zatrudnieniu i zawarł umowę z pozwanym na poważniejszą kwotą niż w tzw. chwilówce. Prowadzić to także może do rozważenia, czy niezależnie od art. 82 kc, można uznać, że doszło wyrażenia oświadczenia woli o treści prowadzącej do zawarcia spornej umowy bankowej (art. 65 kc), tj. czy wola pozwanego została dostatecznie wyrażona (samo złożenie podpisu mogło jednak nie być przekonujące dla obserwatora, że pozwany dokonuje świadomie decyzji co do podpisanego dokumentu wobec jego treści).

Wobec odniesienia się już do mocy dowodowej dokumentacji karnej, nadmienić można na marginesie, że wynikające z niej okoliczności prowadzą do konstatacji, że pozwanym posłużono się jak narzędziem i dlatego także trudno przypisać mu odpowiedzialność za zawarcie spornej umowy poprzez złożenie podpisów pod nią i czynnościami z nią powiązanymi.

Wskutek powyższego materiał dowodowy nie dał podstawy do zasądzania dochodzonych należności od pozwanego.

O kosztach rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ kpc w zw. § 2 pkt. 6 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie, czyli zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu oraz wobec ponoszenia wydatków przez Skarb Państwa na sporządzenie opinii w sprawie z uwzględnieniem art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.