Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Słupsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2022r.

Sąd Okręgowy w Słupsku, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dariusz Leszkiewicz

Protokolant: sekr. sąd. Agata Dauksza

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2022r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa R. K. i D. K.

przeciwko Bankowi (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  nie obciąża powodów kosztami procesu należnymi pozwanemu.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt I C 837/20

UZASADNIENIE

Powodowie R. K. i D. K. wytoczyli powództwo przeciwko Bankowi (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 153120 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8.03.2020r. do dnia zapłaty wywodząc, iż powodowie zaufali fachowości pozwanej, powierzyli kapitał, a pozwana wykorzystała kapitał powodów nie pomnażając go, wręcz wykorzystując kapitał do finansowania własnej działalności i mimo złożonej reklamacji i żądania niewygórowanego odszkodowania pozwana odmówiła powodom spełnienia roszczenia wykorzystując swoją przewagę, zwłaszcza iż pozwana uchybiła terminowi na udzielenie odpowiedzi na reklamację. Nadto powodowie wnieśli o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany Bank (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa zaprzeczając, iż nie udzielił powodom odpowiedzi na reklamację w terminie, a nawet nie udzielenie odpowiedzi na reklamację nie skutkowało automatyczną odpowiedzialnością pozwanego za roszczenie powodów z tego tytułu, gdyż roszczenie było bezzasadne z uwagi, iż powodowie nabyli jednostki w funduszu inwestycyjnym, a tym samym pozwany kwestionował swoją bierną legitymację procesową, zwłaszcza iż bank spełnił obowiązki informacyjne w związku z nabyciem jednostek w funduszu inwestycyjnym przez powodów, a bank nie ponosi odpowiedzialności za wyniki finansowe funduszu inwestycyjnego. Nadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia wskazując, iż powodowie mieli świadomość o zmniejszeniu wartości jednostek już w 2007r. , a zatem upłynął najdłuższy termin przedawnienia roszczenia w myśl art. 118 kc, przy czym zdaniem pozwanego powinien znajdować zastosowanie termin przedawnienia dotyczący umowy zlecenia. Również pozwany wniósł o obciążenie powodów kosztami procesu według norm przepisanych.

Sąd ustalił, co następuje:

Powodowie byli klientami pozwanego banku. W banku zdeponowali oszczędności. Powodowie nie osiągali zadawalającego zysku z oszczędności. Pracownicy banku przedstawili powodom ofertę zakupu jednostek w funduszu inwestycyjnym. Pracownicy banku przestawili powodom ofertę Funduszu Inwestycyjnego P.. Oferta obejmowała fundusze od obligacji do akcji. Pracownicy banku nie sugerowali zakupu funduszu akcji. Pracownicy banku przedstawili powodom historyczne kształtowanie się funduszu akcji. Powodowie podjęli samodzielnie decyzję o wyborze funduszu. Powodowie wiedzieli, iż nie jest to lokata bankowa. Powodowie posiadali wcześniej lokaty, jak również fundusze akcji chińskich w ramach Funduszu Inwestycyjnego P.. Pracownicy banku nie gwarantowali, że fundusz akcji przyniesie zysk. Pracownicy banku wyjaśnili ryzyko inwestycji w fundusz. Pracownicy banku wyjaśnili zasady nabycia jednostek i pobieranych prowizji.

Dowód: formularz zlecenia (k. 33), lista produktów (k. 132), wydruk z rachunku bieżącego (k. 133 – 141), historia (...) (k. 167 – 169), zeznania świadków: K. K. (k. 234 – 238), D. S. (k. 238 – 240).

W dniu 3.07.2007r. powodowie otworzyli konto i dokonali wpłaty kwoty 100.000 zł w celu nabycia jednostek uczestnictwa w Funduszu Inwestycyjnym P. Akcji. Powodowie wspólnie podjęli decyzję. Zleceniodawcą, uczestnikiem funduszu był powód, zaś powódka została ustanowiona pełnomocnikiem.

Dowód: formularz zlecenia (k. 43), dyspozycja przelewu (k. 44v.), zeznania powodów (k. 231 – 234, 246 – 248).

Nabycie jednostek obarczone było opłatą manipulacyjną w wysokości 1,8%.

Dowód: formularz zlecenia (k. 43).

Według wyceny z dnia 4.07.2007r. powodowie nabyli 1460,494 jednostek uczestnictwa za cenę 68,47 zł. Wartość konta na dzień nabycia wyniosła 98203,62 zł.

Dowód: potwierdzenie zlecenia (k. 42).

Pozwany bank prowadził dystrybucję jednostek. Powodowie dokonali wpłaty należności na rzecz funduszu inwestycyjnego. Powodowie nabyli jednostki uczestnictwa w P. Akcji Polskich (...) w P. (...) Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych S.A.

Dowód: potwierdzenie zlecenia (k. 42), pismo (...) (k. 182 – 183).

Powodowie po nabyciu jednostek wyjaśniali w pozwanym banku różnicę pomiędzy wartością dokonanej wpłaty (100.000 zł) a wartością konta (98203,62 zł).

Dowód: zeznania powodów (k. 231 – 234, 246 – 248).

Fundusz akcji odnotował spadek wartości.

Dowód: wartość jednostek za lata 2006 -2021 (płyta cd k.144)

W dniu 20.03.2008r. powodowie (powód jako uczestnik funduszu, zaś powódka jako pełnomocnik) w pozwanym banku zlecili nabycie jednostek uczestnictwa w P. Akcji Polskich (...) za kwotę 20.000 zł.

Dowód: formularz zlecenia (k. 38), dyspozycja przelewu (k. 39v.).

Powodowie dokonali nabycia kolejnych jednostek w tożsamym funduszu w celu odrobienia strat.

Dowód: zeznania powodów (k. 231 – 234, 246 – 248).

Pracownicy banku, pomimo dalszego spadku wartości funduszu akcji, nie udzieli powodom dalszych rekomendacji, wskazywano, iż powodowie nie mogą nic zrobić, muszą czekać.

Dowód: zeznania powodów (k. 231 – 234, 246 – 248).

W dniu 2.09.2010r. powód podpisał umowę o przyjmowanie zleceń dotyczących jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

Dowód: umowa (k. 35 – 37).

W dniu 2.09.2010r. przeprowadzono z powodem kwestionariusz adekwatności.

Dowód: kwestionariusz adekwatności (k. 34).

Fundusz akcji nie odnotował wzrostu wartości ponad kwotę nabytych jednostek.

Dowód: zeznania powodów (k. 231 – 234, 246 – 248).

W marcu 2013r. wartość jednostek wynosiła ok. 44.000 zł.

Dowód: raport (k. 32).

Pismem pozwanego banku z dnia 26.08.2019r. powodowie zostali poinformowani o wszystkich opłatach i prowizjach pobranych w związku z wykonywaniem na rzecz klientów usług inwestycyjnych.

Dowód: pismo (k. 29 - 31).

Powodowie, za pośrednictwem Kancelarii radcy Prawnego A. B., złożyli reklamację w pozwanym banku w sprawie realizacji nabycia jednostek uczestnictwa. Pismo zostało doręczone 7.01.2020r.

Dowód: wezwanie (k. 24-24v.), odpowiedź na wezwanie (k. 18-20), wydruk śledzenia przesyłek (k. 28).

Pismem z dnia 10.02.2020r., nadanym w UP w dniu 14.02.2020r., pozwany bank udzielił odpowiedzi na reklamację.

Dowód: odpowiedź na wezwanie (k. 18-20), koperta (k. 21).

Strony prowadziły dalszą korespondencję dot. przedsądowego wezwania do zapłaty.

Dowód: korespondencja stron (k. 9 – 11).

Sąd zważył:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Analiza, potwierdzenia odebrania reklamacji przez pozwany bank i korespondencji zawierającej nadanie powodom odpowiedzi banku na reklamacje, wskazuje, iż pozwany bank nie zachował ustawowego terminu do udzielenia odpowiedzi na reklamacje.

Pozwany, będą reprezentowanym przez fachowego pełnomocnika, nie przedstawił dokumentów, z których wynikałyby inne daty wpływu korespondencji od pozwanego i wysłania korespondencji powodom.

A zatem, skoro powodowie, za pośrednictwem Kancelarii radcy Prawnego A. B., złożyli reklamację w pozwanym banku w sprawie realizacji nabycia jednostek uczestnictwa w dniu 7.01.2020r.m, zaś pozwany bank pismem z dnia 10.02.2020r., nadanym w UP w dniu 14.02.2020r., udzielił odpowiedzi na reklamacje, to niewątpliwie przekroczono miesięczny termin do udzielenia odpowiedzi na reklamacje zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 5.08.2015 r. o rozpoznawaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o rzeczniku finansowym (Dz. U. z 2015 nr 1348 z późn. zm.).

Niemniej Sąd uznał, iż nieudzielenie odpowiedzi na reklamację w terminie nie było uznaniem roszczenia klienta, wynikającego z wniesionej reklamacji i nie stanowiło samoistnej podstawy uwzględnienia roszczenia powodów.

Sąd podziela stanowisko prezentowane w uchwale SN z 13.06.2018r., (...) (LEX nr 2553433), a także w innych orzeczeniach sądów powszechnych, tj. że postępowaniu wszczętym przez klienta przeciwko podmiotowi rynku finansowego o zapłatę kwoty roszczenia zgłoszonej w reklamacji klienta, art. 8 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 2270) nie wyłącza możliwości kwestionowania przez podmiot rynku finansowego zasadności dochodzonego roszczenia; na podmiocie tym spoczywa ciężar dowodu, że powodowi nie przysługuje roszczenie lub przysługuje w niższej wysokości. Zatem w niniejszej sprawie pozwany mógł kwestionować zasadność dochodzonego roszczenia, przy czym na nim spoczywał ciężar dowodu, iż powodom nie przysługiwało roszczenie.

Działalność pozwanego banku polegająca na zaoferowaniu powodom jednostek w funduszu inwestycyjnym była działalnością zgodną z przepisami prawa. Również w oświadczeniu Rzecznika (...) zawierającego pogląd istotny dla sprawy (k. 185 – 199v.) nie zarzucano pozwanemu bezprawności działań. A tym samym ewentualna kwestia odpowiedzialności pozwanego banku nie podlegała reżimowi odpowiedzialności przewidzianej w art. 415 kc.

Powodowie de facto domagali się odszkodowania za szkodę spowodowana utratą wartości kapitału i nieosiągnięciem zysku z inwestycji.

Zdaniem Sąd ewentualna odpowiedzialność pozwanego mogłaby kształtować się w związku z odpowiedzialnością za szkodę kontraktową (art. 471 kc).

Zgodnie z art. 471 k.c. samo nienależyte wykonanie zobowiązania uprawnia stronę przeciwną do żądania odszkodowania, zaś to na kontrahencie, który swojego zobowiązania w sposób zgodny z umową nie wykonał spoczywa ciężar wykazania, iż spowodowane to było okolicznościami za które nie ponosi on odpowiedzialności.

Odpowiedzialność na podstawie art. 471 k.c. wymaga spełnienia przesłanek, jakimi są: szkoda, niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego zobowiązania, związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą, która musi być następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

Pamiętać przy tym należy, iż nawet spełnienie przez wierzyciela wszystkich trzech z ww. przesłanek nie zawsze pozwala na ostateczne przypisanie dłużnikowi odpowiedzialności kontraktowej, gdyż wówczas aktualizuje się możliwość uwolnienia się dłużnika od odpowiedzialności – poprzez wykazanie, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności (przesłanki egzogeracyjne).

Eksculpacja dłużnika jest możliwa jedynie wówczas, gdy w danym stosunku zobowiązaniowym ponosi on odpowiedzialność na podstawie domniemanej winy, natomiast w pozostałych przypadkach – wynikających z art. 471 k.c. – nie ma w ogóle zastosowania. W tych ostatnich przypadkach dłużnik jest zwolniony z obowiązku naprawienia szkody dopiero wówczas, gdy wykaże, że naruszenie zobowiązania nie jest następstwem okoliczności, za które w ramach konkretnego zobowiązania odpowiada.

Szkodą w rozumieniu art. 471 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. jest uszczerbek majątkowy czyli zmniejszenie się majątku poszkodowanego obejmujące rzeczywistą stratę (damnum emergens) i utracone korzyści (lucrum cessans). Strata wyraża się więc w rzeczywistej zmianie stanu majątkowego poszkodowanego i polega albo na zmniejszeniu się jego aktywów, albo na zwiększeniu pasywów (tak: Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 21 grudnia 2017 r. sygn. akt (...)).

Szkoda wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania postrzegana jest jako różnica między stanem majątku wierzyciela po naruszeniu zobowiązania a hipotetycznym stanem, jaki by istniał, gdyby dłużnik zachował się zgodnie z treścią zobowiązania. Tak rozumiana szkoda musi pozostawać w adekwatnym związku przyczynowym z naruszeniem zobowiązania. Jej wysokość nie zawsze jednak odpowiada wartości przedmiotu świadczenia.

Powodowie ponieśli szkodę na skutek spadku wartości jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym.

Pozwany bank nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną działaniami funduszu inwestycyjnego.

Fundusz inwestycyjny jest odrębną osobą prawną (art. 3 ustawy z dnia 27.05.2024 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi – Dz. U. 2021.605 t.j.). Zgodnie z definicją ustawową zawartą w tej ustawie, ilekroć w ustawie jest mowa o TOWARZYSTWIE - rozumie się przez to towarzystwo funduszy inwestycyjnych spółka akcyjna (art. 2 pkt 3 cyt. Ustawy). Zgodnie zaś z art. 64 ust. 1 tej ustawy „Towarzystwo odpowiada wobec uczestników zbiorczego portfela papierów wartościowych oraz uczestników funduszu inwestycyjnego za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swoich obowiązków w zakresie zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych lub funduszem i jego reprezentacji, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków jest spowodowane okolicznościami, za które towarzystwo odpowiedzialności nie ponosi”. W przypadku powodów jest to P. (...) Towarzystwo Funduszy inwestycyjnych S.A.

W ocenie Sądu pozwany bank w ramach zlecenia nabycia jednostek funduszu nie spowodował powstania szkody powodów, jak również w sposób należyty wykonał zobowiązanie.

Powodowie nie osiągali zadawalającego zysku z oszczędności, dlatego też pracownicy banku przedstawili powodom ofertę zakupu jednostek w funduszu inwestycyjnym. Pracownicy banku przedstawili powodom ofertę Funduszu Inwestycyjnego P.. Oferta obejmowała fundusze od obligacji do akcji. Pracownicy banku przedstawili powodom historyczne kształtowanie się funduszu akcji, zaś powodowie podjęli decyzję o wyborze funduszu.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków K. K. i D. S., zaś nie dał wiary zeznaniom powodów w zakresie wprowadzenia powodów w błąd co do oferowanego produktu inwestycyjnego. Zeznania świadków były spontaniczne, wzajemnie się uzupełniały i znajdowały odzwierciedlenie w przedłożonych dokumentach przez strony postępowania.

Wprawdzie świadkowie byli pracownikami banku, ale w ocenie sądu nie było podstaw do negowania zeznań tych świadków, gdyż rzekoma nieporadność powodów w lokowaniu oszczędności, zwłaszcza na etapie postępowania sądowego budziła poważne zastrzeżenia co do prawdziwości zeznań powodów. Powodowie, pomimo iż byli reprezentowani przez fachowego pełnomocnika, z jednej stron zdawali się nie wiedzieć, iż jednostki nabyli w funduszu, aby z drugiej strony przedkładać sporządzone przez powódkę wydruki z konta tego funduszu, a nie banku. Powodowie mieli wcześniej ulokowane środki pieniężne w funduszach inwestycyjnych, a gdy ulokowali środki w innych jednostkach tego funduszu i odnieśli stratę całą winę zrzucili na pracowników pozwanego banku w zakresie obowiązków informacyjnych.

Analiza zeznań pracowników banku wskazywała, iż powodowie wiedzieli, iż oferowany im produkt nie jest lokatą bankową. Powodowie posiadali wcześniej lokaty, jak również fundusze akcji chińskich w ramach Funduszu Inwestycyjnego P.. Natomiast pracownicy banku nie gwarantowali, że fundusz akcji przyniesie zysk, jak również pracownicy banku wyjaśnili ryzyko inwestycji w fundusz oraz zasady nabycia jednostek i pobieranych prowizji.

Powodowie potwierdzili otrzymanie prospektu informacyjnego.

Powodowie nie dokonali nabycia jednostek podczas pierwszego spotkania. Powodowie mieli możliwość przeanalizowania przestawionej oferty poza siedzibą banku.

Nadto uznając, iż powodowie zostaliby wprowadzeni w błąd co do już nabytego produktu, po otrzymaniu pisma z funduszu, nie odstąpili od zawartej umowy. Nawet po poniesieniu straty, na skutek spadku wartości nabytych jednostek, dokonali nabycia kolejnych jednostek za kwotę 20.000 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, iż pozwany bank wykonał należycie swoje obowiązki w zakresie zaoferowania produktu funduszu inwestycyjnego i na skutek dalszych działań pozwanego banku doszło do nabycia jednostek funduszu zgodne ze zleceniem powoda działającego jako uczestnik funduszu.

W ocenie sądu również brak było adekwatnego związku przyczynowego między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą, która musi być następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, gdyż szkoda powodów związana była z utratą wartości jednostek - a nie czynnościami pozwanego banku.

Według art. 361§1 kc zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Uznając, iż powstało roszczenie powodów z tytułu nie niewykonania lub nienależytego wykonaniem zobowiązania przez bank to roszczenie powodów uległoby przedawnieniu, a tym samym zarzut przedawnienia byłyby zasadny.

Roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną naruszeniem zobowiązania powstaje nie wcześniej, niż w momencie zrealizowania się wszystkich przesłanek, które – w myśl art. 471 k.c. – decydują o jego powstaniu.

Powodowie najpóźniej w dniu zainwestowania dalszych środków (20.000 zł) wiedzieli o poniesionych stratach, pobieranych opłatach przy nabyciu jednostek. Niewątpliwie wiedzieli, iż dokonali zakupu jednostek uczestnictwa w funduszu, a nie dokonali inwestycji w pozwanym banku.

Zgodnie z generalną regułą ustaloną w art. 120 § 1 zdanie pierwsze k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne. Ustawodawca nie zdefiniował tego pojęcia. W literaturze i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się jednak, że oznacza ono sytuację, w której dla uprawnionego (wierzyciela) otwiera się możliwość domagania się od zobowiązanego (dłużnika), by zaspokoił roszczenie, a zatem by zachował się zgodnie z treścią ciążącego na nim zobowiązania (tak: m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90, OSN 1992, nr 7-8, poz. 137, z 28 kwietnia 2004 r., V CK 461/03, Lex nr 174217).

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 listopada 2013 r. sygn. akt III CZP 72/13 rozstrzygając zagadnienie prawne, czy w świetle normy prawnej zawartej w art. 120 § 1 k.c. termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) rozpoczyna swój bieg od dnia wykonania zobowiązania czy też od dnia zaistnienia szkody albo od dnia dowiedzenia się wierzyciela o szkodzie, stwierdził, że w pojęciu odpowiedzialności odszkodowawczej jako skutku nienależytego wykonania zobowiązani mieszczą się dwa rodzaje sytuacji: nienależyte spełnienie świadczenia oraz nienależyte wykonanie ubocznych obowiązków stanowiących treść stosunku prawnego stron.

Co do zasady, do tych roszczeń muszą być zatem stosowane przepisy ogólne o przedawnieniu (art. 117-125 k.c.). Roszczenia o naprawienie szkody w reżimie kontraktowym przedawniają się zatem zgodnie z ogólną regułą wynikającą z art. 117 i n. k.c.

Oznacza to przede wszystkim, że stosownie do art. 118 k.c. termin ich przedawnienia wynosił 10 lat, a tym samym od 20.03.2008r. (daty zlecenia nabycia jednostek za kwotę 20.000 zł) termin do wniesienia powództwa upływał 20.03.2018r., dlatego też wytoczenie powództwa w dniu 19.07.2020r. było spóźnione.

Podniesiony zarzut przedawnienia roszczenia był zasadny, ponadto pozwany wykonał należycie obowiązki w ramach zlecenia nabycia jednostek w funduszu inwestycyjnym, zaś szkoda powodów związana była z utratą wartości jednostek na skutek działań niezależnych od pozwanego banku.

W tym stanie rzeczy, z mocy wskazanych powyżej przepisów, orzeczono jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu postanowiono zgodnie z art. 102 kpc zgodnie z którym „w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami”.

Mając na względzie sytuację finansową powodów, jak również nie udzielenie odpowiedzi na reklamację w ustawowym terminie Sąd nie obciążył powodów kosztami procesu należnymi pozwanemu tj. kosztami zastępstwa procesowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji.