Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Słupsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Hanna Kaflak-Januszko
Protokolant:	st. sekretarz sądowy Karina Hofman

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2023 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. w przymusowej restrukturyzacji

przeciwko J. D.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego J. D. na rzecz powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. w przymusowej restrukturyzacji 139.971,25 zł (sto trzydzieści dziewięć tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt jeden złotych 25/100) z odsetkami od:

1. 128.571,08 zł (sto dwadzieścia osiem tysięcy pięćset siedemdziesiąt jeden złotych 08/100) w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 28.12.2020 r. do dnia zapłaty;

2. 11.400,17 zł (jedenaście tysięcy czterysta złotych 17/100) w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od 6.10.2021 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 12.407,00 zł (dwanaście tysięcy czterysta siedem złotych 00/100) z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

I C 722/22

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Akcyjna w W. 6 .10.2021 r. (k. 43) – przed postawieniem w stan przymusowej restrukturyzacji - pozwał J. D. o zapłatę 139 971,25 zł (zob. doprecyzowanie k. 55) zadłużenia z umowy kredytu z odsetkami od :

- 128 571,08 zł kapitału - maksymalnymi za opóźnienie od 28.12.2020 r. do dnia zapłaty,

- 11 400,12 zł odsetek tzw. karnych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa (k. 71), podnosząc przedstawione poniżej zarzuty, do których bezpośrednio odniósł się powód (k. 70):

1. co do zawarcia umowy, że - powód nie przedłożył potwierdzenia wypłaty środków z tytułu zawarcia umowy, co pozwany uważał za istotne, gdyż 63 669 zł nie zostało przekazane pozwanemu – mimo art. 720 kc i wobec § 17 ust. 1 lit. b umowy kredytowej),

powód: jak wynika z przedłożonych w sprawie dokumentów - strony zawarły umowę kredytu regulowaną art. 69 ust. 1 prawo bankowe w zw. z art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim

2. co do wysokości roszczenia –

a. powód nie przedłożył czytelnego dokumentu rozliczenia umowy, w tym przedstawiającego wpłaty pozwanego,

powód: przez cały czas umowy pozwany miał zagwarantowaną obsługę rozrachunkową i dostęp do informacji ( co przenosi się na naliczone koszty wynagrodzenia dla powoda); powód dołączył także szczegółowe zestawienie,

b. wyciąg z ksiąg bankowych jako dokument prywatny nie jest wystarczającym dowodem,

ad. a i b więc pozwany nie ma możności ustalenia sposobu rozliczenia umowy kredytowej,

zwł. że w wypowiedzeniu powód wskazał, że zaległość z tytułu kapitału nie przekraczała dwóch rat pożyczki,

c. na dochodzoną należność składa się s k ł a d k a u b e z p i e c z e n i o w a, a powód nie przedłożył potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczeniowej i innych dokumentów umożliwiających ocenę wysokości tej kwoty i jej refundacji (w tym nie przedłożył ogólnych warunków umowy ubezpieczenia), a przy tym w umowie kredytu nie określono sposobu wyliczenia składki, co stanowi rażące naruszenie dobrych obyczajów i zasady równorzędności stron umowy, a chodzi o wygórowaną kwotę 21 946,26 zł, co jest wobec tego nierzetelne i nie spełnia standardów i w ten sposób ukrywa się koszty kredytu, powiększając go o należności, które nie mają uzasadnienia i ekonomicznego powiązania, jak i są oderwane od rynkowych składek ubezpieczeniowych, a przy tym nie jest wiadome, ile z tej składki pobiera bank. Konsument godzi się na taki koszt, będąc w sytuacji przymusowej, gdyż potrzebuje środków z kredytu,

d. na dochodzoną należność składa się p r o w i z j a b a n k o w a – 18 270,27 zł, która jest zawyżona, a powód nie wykazał, że stanowi uzasadniony i faktycznie poniesiony koszt, zwłaszcza że powinna dotyczyć kosztów przygotowania umowy, obsługi dostarczenia klientowi,

ad. c i d – łączenie o te dwie należności, czyli o 40 216,53 zł powinny być zaliczone na poczet zadłużenia, a wobec tego należy uznać, że na dzień wypowiedzenia umowy, zadłużenie nie istniało.

powód: pozwany zaakceptował zawarcie spornej umowy po zapoznaniu się z jej warunkami.

Składkę ubezpieczeniową uwzględnia się w tzw. kredytach trudnych, a sporny kredyt był konsolidacyjny, co dodatkowo według rekomendacji KNF uzasadnia ubezpieczenie, które stanowi zabezpieczenie dla obu stron. W tym przypadku badanie zdolności kredytowej pozwanego potwierdzało zasadność ubezpieczenia, z którego warunkami pozwany został zapoznany, co potwierdził w dokumentach umowy kredytu.

Prowizja jest opłatą podstawową za dokonanie określonych czynności na rzecz klienta.

Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu, określone art. 36 a ustawy o kredycie konsumenckim nie zostały przekroczone.

W następstwie sąd zobowiązał strony (k. 90) :

zob. peł. stron, by w terminie 14 dni (zwł. poprzez odniesienie się do kontekstu rynkowego kredytów dla konsumentów aprobowanych w obrocie i już stwierdzonych jako abuzywne – postanowień), by :

- peł. powoda szczegółowiej odniósł się do zarzutów pozwanego niż tylko poprzez twierdzenia, że akceptował warunki umowy, gdyż to nie usprawiedliwia klauzul abuzywnych, więc sąd musi mieć rozeznanie, czy produkt oferowany pozwanemu był faktycznie dla niego korzystany – pod rygorem art. 6 kc, 233 § 2 kpc i pominięcia późniejszych wniosków, gdyż jednak o ile prowizję można rozważać porównując z inną ofertą (powód powinien to też jednak omówić), to w zakresie ubezpieczenia wydaje się ono budzić wątpliwości jako korzystna oferta,

- peł. pozwanego do zajęcia stanowiska wobec pisma peł. powoda z 14.09.2022 r., zwłaszcza przez odpowiedź, dlaczego pozwany zdecydował się na kredyt na warunkach, które kwestionuje, dlaczego nie wybrał innej oferty – pod rygorem uznania za przyznane twierdzeń powoda, zwł. o kontekście kredytu konsolidacyjnego i zachowaniu rynkowych warunków jego udzielenia, korzyściach umowy ubezpieczenia

Pozwany w odpowiedzi poprzestał jednak na ogólnych tezach doktrynalnych i orzeczniczych o abuzywności (k. 95), w tym że chcąc uzyskać kredyt przystał na taką umowę, choć nieprzekroczenie ustawowych kosztów maksymalnych nie świadczy, że nie są nadmierne.

Wobec powyższego sąd wyznaczył rozprawę, zobowiązując strony (k. 99):

zaw. peł. stron przez PI i dodać, że sąd zauważa, że strony zajęły stanowiska w pewnym zakresie wymijające się, gdyż powód uzasadnia, że nie zostały przekroczone ustawowo dopuszczone koszty dodatkowe, a pozwany powołuje się bezpośrednio na ochronę konsumencką, więc w tej sytuacji sąd rozważy, jakie kwestie może uznać za przyznane i jak rozkłada się ciężar dowodu, ale przy tym będzie miał na uwadze, że powstaje pytanie, dlaczego pozwany zdecydował się na produkt pozwanego wobec szerokiej oferty rynkowej, jeżeli ofertę powoda uważał za niekorzystną (dlaczego była niekorzystna), jak i czy ryzyko wymagało zawarcia umowy ubezpieczenia (i czy pozwany był także beneficjentem tej umowy, skoro dawała my oczekiwany produkt, jak i świadczenia na wypadek przewidzianych w niej ryzyk, czy oferta ta była niekorzystna w porównaniu do dostępnych na rynku, gdyby w tym zakresie chciał sam wybrać ubezpieczyciela),

gdyż na uwadze należy mieć, na ile w indywidualnej sprawie sąd może kształtować rynek, np. wysokość prowizji stanowi element kalkulacji kosztów działania banku, a więc pułap procentowy jej szacowania, przyjmowany jako wielkość porównywalna w ofertach - jest sankcjonowany praktyką rynku (ustawowo zmieniały się standardy ochrony w tym zakresie, zwł. po powściągnięciu oprocentowania, więc powstaje pytanie, na jakiej kanwie sąd powszechny w pojedynczej sprawie ma możność przerachowania założeń systemowych i sankcjonowania ich.

Strony nie stawiły się na rozprawie ani w żaden inny sposób nie zajęły stanowiska, w tym także co do skutków postawienia powoda w stan przymusowej restrukturyzacji, o czym sądowi było wiadome z mediów i pism powoda w innych sprawach.

Sąd ustalił, co następuje:

12.04. 2018 r. strony zawarły umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego w kwocie 182 885,53 zł na 120 miesięcznych rat po 2 295,98 zł na sfinansowanie potrzeb konsumpcyjnych i spłatę kredytów, a także prowizji bankowej ( 18 270,27 zł) za udzielenie kredytu i składki na ubezpieczenie ( 21 946,26 zł) od zgonu, całkowitej niezdolności od pracy czy hospitalizacji. Łącznie odsetki od kapitału określono na 92 855,86 zł (łącznie przewidywano do zapłaty przez kredytobiorcę 275 741,39 zł). Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wynosiła 8,79 %, a RRSO 16 % rocznie.

Zadłużenie przeterminowane podlegało oprocentowaniu według art. 481 § 2 ¹ kpc, czyli maksymalnymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Umowa mogła być rozwiązana przez bank z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia m.in. w razie opóźnienie z zapłatę jednej raty pod warunkiem bezskutecznego wezwania do zapłaty w terminie nie krótszym niż 14 dni.

dowód: umowa – k. 8 - 15

Wcześniej strony łączyła umowa z 22.01.2018 r., która ze względu na zaległości doprowadziła do prawomocnego e-nakazu na 33 239,33 zł z należnościami ubocznymi.

dowód: dokumenty ze sprawy e-sądu – k. 88-89

Wobec powyższego pozwanemu bezpośrednio przelano 97 270,27 zł.

dowód: potwierdzenie dyspozycji przelewu – k. 86

Pismem z 24.09. 2020 r . pozwany wezwał powoda do zapłaty 4 058,17 zł, w tym 3 119,95 zł kapitału - w terminie 14 dni roboczych pod rygorem wypowiedzenia umowy, informując o możności złożenia wniosku restrukturyzacyjnego.

fakt przyznany, vide dowód : pismo – k. 1620, dowód wysłania – k. 21-22

Pismem z 2.11.2020 r. powód złożył pozwanemu oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zgodnie z postanowieniami umowy, zastrzegając, że w przypadku spłaty zadłużenia – anuluje zadłużenie.

fakt przyznany, vide dowód: pismo – k. 23, dowody nadania i odbioru – k. 26-28

Pismem z 11.01.2021 r. powód wysłał wezwanie przedsądowe.

fakt przyznany, vide dowód : pismo z dowodem nadania – k. 29-31

Na 29.09.2021 r. bank stwierdził u siebie dochodzone zadłużenie.

fakt przyznany, dowód: wyciąg z ksiąg bankowych – k. 40, zestawienie należności – k. 80-85

Sąd uwzględnił powództwo,

stwierdzając, że poprzez przedłożony w sprawie materiał dowodowy powód zgodnie z art. 6 kc wykazał dochodzoną należność, czego pozwany skutecznie nie podważył.

Opisany przebieg procesu potwierdził, że zarzuty pozwanego zwłaszcza negujące obowiązek zapłaty co do zasady, choć także i co wysokości roszczenia- stanowiły w znacznej mierze nadużycie prawa do obrony – art. 4 ¹ kc, a w pozostałym zakresie oscylowały przy granicy, skoro nie zostały poparte aktywnością procesową (co wskazuje, że obliczone były na pewne skróty proceduralne niektórych obserwowanych linii orzeczniczych).

Nic bowiem nie podważało wiarygodności złożonych dokumentów, potwierdzających, że doszło do zawarcia spornej umowy i jej wypowiedzenia wskutek zadłużenia. A pozwany mimo umożliwienia mu dookreślenia się, co należy sprawdzić, nie podjął czynności. Przy tym należy zauważyć, że jako strona umowy dysponował dokumentami, z których wynikało dochodzone zobowiązanie, jak i mógł sam jako kontrahent umowy, dokonać niezbędnych dla procesu ustaleń – bezpośrednio u powoda. Jeżeli w tej sytuacji miał wątpliwości co do prawidłowości obliczeń, mógł je weryfikować poprzez ogólnie dostępne w internecie kalkulatory lub u osób zajmujących się księgowością lub zdecydować się na wniosek opinię biegłego. Przeprowadzenie takiego dowodu bez wyraźnego dookreślenia ze strony pozwanego – czy i co badać - jest bowiem bezprzedmiotowe, gdyż naraża go na koszty procesu, skoro z niczego nie wynika, by w rozliczeniach bankowych był błąd. Samo zatem twierdzenie pozwanego, że zadłużenie powód wykazywał własnymi dokumentami, czyli tylko o mocy dokumentów prywatnych, nie prowadzi do konstatacji, że powód nie podołał ciężarowi z art. 6 kc. Na uwadze należy tu bowiem mieć, że powód przedłożył umowę na potwierdzenie źródła i zakresu roszczenia, a dowód spłaty obciąża pozwanego.

W nawiązaniu do powyższego szczególnie zauważalne jest nadużycie po stronie pozwanego (z pominięciem dyspozycji ogólnej art. 3 kpc, rozwiniętej w regulacji o powinnościach procesowych stron co do zajmowania stanowiska), gdy z formalnego brzmienia przepisu o powiązaniu skuteczności zobowiązania od wypłaty środków, podnosił, że powód nie wywiązał się z art. 6 kc (potem jednak wzmocnił materiał dowodowy dokumentami bezpośrednio dotyczącymi przekazania środków).

Pozwany zatem miał możność bezpośrednio w procesie zapoznać się z rozliczeniem, ale w następstwie odpowiedzi powoda, głównie poprzestał na zarzutach z zakresu ochrony konsumentów. Jak już jednak sąd sygnalizował w zobowiązaniach kierowanych przed finalnym rozpoznaniem sprawy na rozprawie, pozwany powinien umożliwić sądowi zbadanie zasadności zarzutów i dokładnie zostało to pozwanemu, przy tym reprezentowanemu przez zawodowego pełnomocnika, wskazane. Faktem bowiem jest, że na rynku jako standard funkcjonują umowy jak sporna, a nawet na kanwie spraw rozpatrywanych przez sąd, można uznać jej warunki co do kosztów dodatkowych – za korzystniejsze (co jednak trudno oszacować bez dokładnych porównań w odniesieniu do sytuacji pozwanego). Gdy pozwany w żaden sposób faktyczny nie włączył się w ten spór, sąd nie ma możności odnieść się do zarzutów co do zasadności powiązania spornej umowy z umową kredytu i wysokości prowizji. Sąd mógłby bowiem tylko przytoczyć poglądy podobne, jak cytował pozwany, ale nie było materiału, by zbadać konkretny przypadek, by rozpocząć rozważanie przesłanek abuzywności. Powód wprawdzie też nie przystąpił do realizacji zobowiązania sądu, poprzestając na odniesieniu się do faktu, że jego produkt mieści się w dozwolonych praktykach rynkowych, ale zauważyć należy, że sąd cywilny rozpatruje konkretną sprawę, więc wobec zarzutów pozwanego, powinien mieć możność zapoznania się z jego sytuacją, okolicznościami decyzji o zaciągnięciu kredytu, by stwierdzić, czy faktycznie umowa ubezpieczenie stanowiła niezasadny koszt i jak została rozliczona, a cały kredyt wobec warunków rynkowych, w jakich można je zaciągać – miał zawyżone koszty, zwłaszcza wobec ryzyka, które się ziściło, gdyż do tej pory znaczna część uzyskanej przez pozwanego należności - nie została spłacona.

Tylko poprzez aktywny udział stron w sprawie sąd mógł przeprowadzić niezbędne ustalenia, by analizować przesłanki abuzywności. Tymczasem pozwany po sygnalizacji potencjalnych zarzutów, pozostał bierny, czego nie można akceptować wobec art. 6 kc, zwł. że nie dał też podstaw do egzekwowania art. 233 § 2 kpc i innych domniemań dowodowych.

Wobec powyższego, zgodnie z umową (regulowaną art. 69 ust. 1 prawo bankowe w zw. z ustawą o kredycie konsumenckim) należało orzec jak w sentencji, w tym także co do należności ubocznych (tu umowa odwoływała się do maksymalnych odsetek ustawowych za opóźnienie, a żądanie respektowało także art. 482 kc).

O kosztach rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ kpc w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzania w sprawie opłat za czynności radców prawnych.