Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Słupsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 stycznia 2022 r.

Sąd Okręgowy w S. I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR del. Joanna Krzyżanowska

po rozpoznaniu w dniu 4 stycznia 2022 r. w S.

po zamknięciu rozprawy, na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. P.

przeciwko K. P. (1)

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego K. P. (1) na rzecz powódki J. P. 150.000 zł (sto pięćdziesiąt tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 maja 2020 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  nakazuje ściągnąć od pozwanego K. P. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w S. kwotę 9.451,07 zł (dziewięć tysięcy czterysta pięćdziesiąt jeden złotych i siedem groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów biegłej i mediatorki ustalonych prawomocnymi postanowieniami oraz opłaty od pozwu, od której powódka była zwolniona.

Sygn. I C 507/20

UZASADNIENIE

Powódka J. P. wniosła u zasądzenie na jej rzez od pozwanego K. P. (1) 150.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną długoletnim fizycznym i psychicznym znęcaniem się pozwanego nad powódką. Powódka domagała się nadto zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany K. P. (2) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. Podniósł, że dochodzone przez powódkę roszczenie jest nienależne, nie ma charakteru kompensacyjnego i nie odpowiada krzywdzie doznanej przez powódkę. Pozwany wskazywał na wywoływanie konfliktów małżeńskich przez powódkę. Podniósł nadto, że czyny dotyczące naruszenia nietykalności cielesnej miały zdarzenie ponad 20 lat temu i w tym zakresie żądanie powódki uległo przedawnieniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. P. i K. P. (1) zawarli związek małżeński w dniu 25 września 1982 r. Wyrokiem z dnia 12 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w S.orzekł separację małżonków. Wyrokiem Sądu Okręgowego w S.z dnia 3 lutego 2020 r. małżeństwo stron rozwiązane zostało przez rozwód. Sąd orzekł, że winę za rozkład pożycia ponosi pozwany.

bezsporne, nadto dowód: wyrok Sądu Okręgowego w S. z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. (...) k. 14; wyrok Sądu Okręgowego w S. z dnia 3 lutego 2020 r., sygn. (...) k. 15

Wyrokiem z dnia 25 maja 2018 r. Sąd Rejonowy w B. uznał K. P. (1) za winnego tego, że w okresie od 1 stycznia 1990 r. do 26 marca 2016 r. K. P. (1) znęcał się fizycznie i psychicznie nad swoją żoną J. P. w ten sposób, że dusił, kopał i bił po ciele, szarpał, popychał, opluwał, zmuszał do opuszczania domu co spowodowało na twarzy i ciele J. P. liczne krwiaki oraz wybroczyny na szyi a także opuchnięcie palca, zmuszał do odbycia stosunku płciowego, zniszczył okulary i przedmioty wyposażenia domowego, w tym uszkadzając drzwi, a ponadto utrudniał korzystania z prądu i bieżącego wody poprzez ich odłączanie oraz poprzez wypowiadanie słów wulgarnych, krytykowanie, poniżanie, grożenie pozbawieniem życia. Za czyn ten tj. za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. K. P. (2) skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z 25 maja 2018 r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

dowód: wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 25 maja 2018 r., sygn. (...); zeznania świadków: B. K.- k.119v.-121, J. O. k. 121-122v., częściowo D. W. k. 122v.-123v., częściowo M. P. (1) K. 123v.-125, częściowo D. P. (1) k. 125-125v. częściowo S. P. k. 125v.-126, I. G. k. 126v.-127 v., J. M. k. 127v.-128; zeznania powódki k. 130v.- k. 132

J. P. przez wiele lat miała skłonność do bycia ofiarą, brakowało jej siły do tego, by zmienić własna sytuację nawet jeśli była ona dla niej niekorzystna. Podporządkowywała się mężowi, nie była w stanie stawiać granic, ochronić siebie ani dzieci. Nie wierzyła w to, że jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z trudną sytuacją. Prezentowała zachowania charakterystyczne dla osoby z mechanizmem wyuczonej bezradności. Pokrzywdzona w dalszym ciągu nie ma prawidłowo wykształconych mechanizmów obronnych oraz mechanizmów radzenia sobie ze stresem. Ma duży problem ze zmianą niekorzystnej dla siebie sytuacji, wymaga motywowania i wsparcia ze strony otoczenia do podjęcia realnych działań. W sferze emocjonalnej widoczne jest u niej podwyższone napięcie i lęk. J. P. odczuwa także wstyd i wyrzuty sumienia z powodu tego, że nie zdecydowała się wcześniej na oficjalne odejście od męża i zgłoszenie sprawy na policję. Ma do siebie żal, uważa że skrzywdziła w ten sposób dzieci. Przepracowanie tych emocji jest trudnym, wieloletnim procesem. Z powodu długotrwałego doznawania przemocy i poczucia skrzywdzenia doszło u niej do zachwiania poczucia zaufania do innych, zwłaszcza do mężczyzn. Pokrzywdzona nie potrafi obecnie w sposób prawidłowy stworzyć satysfakcjonującej relacji i więzi emocjonalnej. Wciąż ma obawy przed kolejnym zranieniem, co powoduje niechęć do stworzenia nowego związku. Na skutek znęcania się męża nad J. P. doznała ona ogólnego pogorszenia funkcjonowania w sferze emocjonalnej. Stała się drażliwa, nerwowa, przez lata utrzymywał (i nadal się utrzymuje chociaż w mniejszym natężeniu) poziom lęku. Znacznemu obniżeniu uległa samoocena kobiety. Skutkiem znęcania jest również pogorszenie relacji z dziećmi. Na skutek znęcania doszło u pokrzywdzonej do pogorzenia stanu emocjonalnego. Żyła w nieustającym stresie, co skutkowało powstaniem mechanizmu wyuczonej bezradności i niemożności podjęcia realnych działań pomocowych. Nasilił się poziom lęku, zwiększył brak zaufania do otoczenia (szczególnie do mężczyzn), obniżona została samoocena. Istnieje bezpośredni związek przyczynowy pomiędzy wieloletnim znęcaniem a rozstrojem stanu emocjonalnego J. P.. Skutki wywołane wieloletnim znęcaniem są dość trwałą zmianą, Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że część z nich (np. podwyższony poziom relatywności lęku) będą towarzyszyć pokrzywdzonej do końca życia. Nie rozpoznano u niej specyficznych zaburzeń zachowania ani choroby psychicznej.

dowód: opinia sądowo-psychologiczna k. 113-118, opinia sądowo-psychologiczna uzupełniająca k. 155; zeznania świadków: B. K.- k.119v.-121, J. O. k. 121-122v., I. G. k. 126v.-127 v., J. M. k. 127v.-128; zeznania powódki k. 130v.- k. 132

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Powódka wiązała swoje roszczenie o zadośćuczynienie z doznanymi przez siebie cierpieniami psychicznymi i fizycznymi wskutek znęcania nad nią przez pozwanego. Jako podstawę prawną roszczenia wskazywała art. 445 kc, jednakże w podstawie faktycznej roszczenia wskazywała nie tylko na uszczerbek na zdrowiu psychicznym i obrażenia ciała, ale i na okoliczności naruszania nietykalności cielesnej przez pozwanego, wyzwiska, obelgi, utratę poczucia bezpieczeństwa, konieczność znoszenia fizycznej i psychicznej agresji pozwanego. Zachowanie pozwanego naruszało zatem niewątpliwie również inne niż zdrowie dobra osobiste powódki tj. godność osobistą, nietykalność cielesną, wolność rozumianą jako stan wolny od lęku i strachu, więzi rodzinne. Stąd też roszczenie powódki o zadośćuczynienie należało ocenić w oparciu o przepisy art. 23 kc i 24 kc w zw. z art. 448 kc.

Stosownie do treści art. 415 kc kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Zgodnie zaś z art. 448 kc w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Jak stanowi art. 23 kc dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego wynika w sposób oczywisty z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w B. z 25 maja 2018 r. skazującego pozwanego za dopuszczenie się wobec powódki przestępstwa określonego w art. 207 § 1, a który to wyrok z mocy art. 11 kpc jest wiążący dla Sadu orzekającego w niniejszej sprawie. Sąd związany był zatem ustaleniami, zgodnie z którymi pozwany dopuścił się na szkodę powódki czynu zakwalifikowanego jako znęcanie fizyczne i psychiczne, co do czasookresu tego czynu oraz ustaleniami, że znęcanie się pozwanego nad powódką polegało na duszeniu, kopaniu i biciu po ciele, szarpaniu, popychaniu, opluwaniu, zmuszaniu do opuszczania domu, co spowodowało na ciele powódki liczne krwiaki oraz wybroczyny na szyi a także opuchnięcie palca, na zmuszaniu do odbycia stosunku płciowego, zniszczeniu okularów i przedmiotów wyposażenia domowego, w tym uszkodzeniu drzwi, na utrudnianiu korzystania z prądu i bieżącego wody poprzez ich odłączanie, na wypowiadaniu słów wulgarnych, krytykowaniu, poniżaniu, grożeniu pozbawienia życia. Czynienie przez Sąd ustaleń sprzecznych z wynikającymi z powyższego wyroku karnego byłoby niedopuszczalne, stąd zeznania świadków D. W., M. P. (2), D. P. (2) oraz pozwanego w zakresie w jakim zmierzały do podważenia powyższych ustaleń nie mogły zostać uznane za wiarygodne i stanowić podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Z kolei zeznania świadka H. W. nie wniosły nic istotnego do sprawy i nie miały znaczenia dla jej rozpoznania. Zeznania pozostałych świadków oraz powódki dookreślały zdarzenia opisane w wyroku karnym, co wynika z treści załączonych protokołów zeznań świadków w sprawie karnej, a nadto zeznania świadków B. K., J. O., I. G. i J. M. oraz zeznania powódki były istotne dla określenia rozmiaru doznanej przez powódkę krzywdy, a jako spójne oraz zgodne z wnioskami płynącymi z niekwestionowanej przez strony opinii biegłej z zakresu psychologii (głównej i uzupełniającej), Sąd uznał je za wiarygodne.

Sąd nie podzielił natomiast zarzutu pozwanego, że roszczenie powódki w zakresie czynów dotyczących naruszania nietykalności cielesnej mających miejsce ponad 20 lat temu jest przedawnione. Z uwagi na specyfikę przestępstwa z art. 207 k.k. tj. jego wieloczynowy charakter, przedawnienie rozpoczyna bieg dopiero po ustaniu tego czynu. Mając na uwadze, że końcową datą znęcania się nad powódką był 26 marca 2016 r., dwudziestoletni termin przedawnienia, o którym mowa w art. 442 ¹ § 2 kc jeszcze nie upłynął. Nawet gdyby przyjąć za pozwanym, że dwudziestoletni okres przedawnienia upłynął co do niektórych zdarzeń kwalifikowanych jako przestępstwo znęcania, to okres nieobjęty przedawnieniem obejmowałby czas od 8 maja 2000 r. do 26 marca 2016 r.

Biorąc pod uwagę niewymierny charakter szkody niemajątkowej, zadośćuczynienie stanowi swoiste wynagrodzenie osobie poszkodowanej przeżytych cierpień psychicznych i fizycznych. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia Sąd winien uwzględnić wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a w tym przede wszystkim rodzaj naruszonego dobra osobistego, charakter stopnia nasilenia i czas trwania naruszeń, a także ujemne przeżycia psychiczne osoby pokrzywdzonej i nieodwracalność następstw. Istotne znaczenie ma również stopień winy osoby naruszającej dobra osobiste oraz cel działania wyrządzającego krzywdę.

Sąd ustalając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia miał na uwadze, że zachowanie pozwanego naruszyło szereg dóbr osobistych powódki tj. godność, nietykalność cielesną, cześć, zdrowie, poczucie bezpieczeństwa, więzi rodzinne, a nadto ciężar gatunkowy naruszonych dóbr. Sąd wziął także pod uwagę długotrwałość stosowanej przez pozwanego wobec powódki przemocy (lata 1990-2016) i jej intensywność oraz wielorodzajowość. Istotne dla rozmiaru doznanej przez powódkę krzywdy było również i to, że zachowania pozwanego uderzały w osobę będącą najbliższym członkiem jego rodziny, do chronienia którego i do dbałości o którego poprzez zawarcie związku małżeńskiego pozwany był zobowiązany. Konsekwencją tego zachowania pozwanego jest w zasadzie zmarnowane życie małżeńskie powódki. Istotnym jest również, że zachowania pozwanego uznane zostały za przestępstwo, co oznacza, że w sposób rażący naruszały dobra prawnie chronione. Sąd uwzględnił przy tym, że zachowania pozwanego powodowały u powódki nie tylko cierpienia psychiczne ale i fizyczne. Nie bez znaczenia jest również postawa pozwanego, który zdaje się w sposób bezkrytyczny podchodzić do swojego zachowania względem powódki. Nie dostrzega jak destrukcyjny wpływ miało ono na jej życie, co niewątpliwie przysparza powódce dodatkowych cierpień i tym samym wpływa na rozmiar jej krzywdy. Sąd wziął również pod uwagę stwierdzone przez biegłą psycholog skutki długotrwałego znęcania się fizycznego i psychicznego nad powódką, w tym konsekwencje, jakie wiązały się z tymi przeżyciami dla jej stanu emocjonalnego. Powódka stałą się drażliwa, nerwowa. Przez lata żyła w lęku
i w nieustającym stresie (co podkreślali również wyżej wskazani świadkowie). Poziom lęku, jakkolwiek w mniejszym natężaniu, nadal się u powódki utrzymuje. Życie w nieustającym stresie spowodowało u powódki powstanie mechanizmu wyuczonej bezradności i niemożności podjęcia realnych działań pomocowych. Skutkiem długotrwałego znęcania się pozwanego nad powódką jest również pogorszenie relacji z dziećmi, zwiększenie braku zaufania do ludzi, w szczególności do mężczyzn, znaczne obniżenie samooceny powódki. Nie można pomijać, że powyższe skutki, jak wskazała biegła są dość trwałą zmianą, i co istotne, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że cześć z nich (np. podwyższony poziom reaktywności i lęku) będą towarzyszyć powódce do końca życia. Powódka, obecnie nie potrafi w prawidłowy sposób stworzyć satysfakcjonującej relacji i więzi emocjonalnej. Odczuwa ona wstyd i wyrzuty sumienia z powodu tego, że nie zdecydowała się na wcześniejsze odejście od męża, że nie zwróciła się o pomoc do odpowiednich instytucji. Powódka ma do siebie żal, uważa że skrzywdziła w ten sposób dzieci. Jak wskazała biegła, przepracowanie tych emocji jest trudnym, wieloletnim procesem.

W tych okolicznościach adekwatną kwotą z tytułu zadośćuczynienia dla powódki jest w ocenie Sądu kwota żądana przez nią w pozwie tj. 150.000 zł.

W kontekście argumentacji pozwanego, że powódka w trakcie małżeństwa wielokrotnie wszczynała awantury domowe, wskazać należy, że jeżeli nawet powódka nie zawsze zachowywała się w sposób właściwy wobec pozwanego, to nie uprawniało to pozwanego do psychicznego i fizycznego znęcania się nad powódką. W żadnym też razie nie sposób przyjąć, by takie zachowanie powódki stanowiło współprzyczynę szkody i stanowiło podstawę do obniżenia należnego powódce zadośćuczynienia.

Niezrozumiałe i nie mające znaczenia dla oceny roszczenia powódki są zarzuty pozwanego, że powódka nie udowodniła żądania pod względem szkody materialnej, gdyż powódka nie domagała się, jak wskazano wyżej, odszkodowania sensu stricto, a zadośćuczynienia, tj. wynagrodzenia za niematerialną krzywdę.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 24 kc w zw. z art. 448 kc orzekł jak w pkt. 1 wyroku. O odsetkach od zasądzonej kwoty, Sąd orzekł na podstawie art. 481 kc zasądzając je od dnia wniesienia pozwu.

Powódka wygrała proces całości. Sąd zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 kpc zasądził zatem w pkt. 2 wyroku na jej rzecz zwrot kosztów procesu. Na koszty te składało się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika w osobie adwokata – 5400 zł, ustalone w oparciu o § 2 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł w pkt. 3 wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Na koszty te, w łącznej wysokości 9451,07 zł, składały się: opłata od pozwu – 7.500 zł, od której powódka była zwolniona, wynagrodzenie biegłej – 356, 29 zł, i 64,78 zł oraz wynagrodzenie mediatora – 1530 zł.