Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Słupsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Watemborska (spr.)

Protokolant: sekr. sąd. Barbara Foltyn

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2013 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko K. C.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w Słupsku z dnia 26 marca 2013r., sygn. akt I C 2268/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od pozwanej K. C. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę (...) (pięć tysięcy siedemset osiem) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 11 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz kwotę (...) (jeden tysiąc dwieście osiemdziesiąt cztery) złote tytułem zwrotu kosztów procesu,

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 850 (osiemset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt. IV Ca 328/13

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. domagała się zasądzenia od pozwanej K. P. kwoty 5.708 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 4.040 zł, liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz od kwoty 1.667,69 zł - od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Powództwo zostało wniesione w dniu 11 kwietnia 2012 roku w elektronicznym postępowaniu upominawczym. W uzasadnieniu powódka wskazała, iż pozwana zawarła z Uczelnią (cedentem) umowę cywilnoprawną, której przedmiotem było świadczenie usług edukacyjnych w zamian za wynagrodzenie - czesne. Mimo zawartej umowy, pozwana nie uregulowała należnego uczelni czesnego. Uczelnia następnie zbyła przysługujące jej z tytułu tej umowy prawa na rzecz powódki.

W dniu 22 maja 2012 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie uwzględnił żądanie pozwu w całości, wydając nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Pozwana K. P. wniosła sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty.

Postanowieniem dnia 31 lipca 2012 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie stwierdził skuteczne wniesienie sprzeciwu i utratę mocy nakazu zapłaty w całości oraz przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego w Słupsku.

Powódka reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, wniosła pozew na urzędowym formularzu.

Pozwana reprezentowana przez fachowego pełnomocnika wniosła odpowiedź na pozew na formularzu urzędowym, w której wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz podniosła zarzut przedawnienia na podstawie art. 751 pkt 2 k.c., wskazując że roszczenie dochodzone pozwem uległo przedawnieniu w 2011 roku, z uwagi na dwuletni termin przedawnienia tego typu roszczeń. Pozwana K. P. wyszła za mąż i zmieniła nazwisko na Č..

Wyrokiem z dnia 26 marca 2013 roku Sąd Rejonowy w Słupsku oddalił powództwo w całości (punkt I sentencji) i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (punkt II sentencji).

Powyższe orzeczenie oparł na następujących ustaleniach: pozwana K. P.zawarła w dniu 6 października 2008 roku z Szkołą WyższąP. (...)w W.umowę, na podstawie której uczelnia zapewniła, iż prowadzi na zasadzie odpłatności studia wyższe na kierunkach studiów, na prowadzenie których uzyskała pozwolenie ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego i zapewniła, iż studia te prowadzone są zgodnie z obowiązującymi przepisami, programami nauczania i planami studiów, z należytą starannością i przy zapewnieniu kadry naukowo – dydaktycznej o najwyższych kwalifikacjach. Strony zgodnie oświadczyły, iż K. P.– studentka jest przyjmowana na studia na Wydział P. P., na jednolitych studiach magisterskich prowadzonych, jako stacjonarne. Na mocy tej umowy K. P.zobowiązała się uiszczać czesne w systemie dwóch rat oraz inne opłaty związane z tokiem studiów, w wysokości określonej w zarządzeniach Rektora nr (...)i nr (...). W paragrafie 5 umowy przewidziano sposób rezygnacji ze studiów. Zgodnie z ustępem drugim tego paragrafu, student, który złożył pisemne oświadczenie o rezygnacji lub został skreślony z listy studentów w trakcie roku akademickiego, jest zobowiązany do opłacenia czesnego za okres od rozpoczęcia roku akademickiego do końca miesiąca, w którym złożył rezygnację lub został skreślony z listy studentów. Dla ustalenia kwoty należnej za poszczególne miesiące przyjmuje się, że wartość należności za miesiąc nauki stanowi 10 % rocznego czesnego. Student może zostać skreślony z listy studentów m. in. z powodu: rezygnacji ze studiów, co najmniej dwumiesięcznej zaległości w opłatach czesnego i innych opłatach związanych z tokiem studiów, niezłożenia w wymaganym terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego, stwierdzenia braków postępów w nauce, nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie (§ 5 ust. 5 lit a, b, c, f, g).

Według harmonogramu opłat ustalonych zarządzeniem Rektora Uczelni, K. P.była zobowiązana do zapłaty należności w dwóch ratach – I rata do 5 września (...), druga rata do 5 lutego (...)

Sąd I instancji ustalił ponadto, że pozwana K. Č.(z domu P.) rozpoczęła studia na Wydziale P. S. W. P. (...)w W.. Studiowała prze okres około miesiąca. W tym czasie zaszła w ciążę i z powodu jej zagrożenia zdecydowała się przerwać naukę. Opłatę za pierwszy semestr uiściła przy rozpoczęciu studiów. Pozwana stawiła się w dziekanacie uczelni, gdzie poinformowała o swojej decyzji przerwania studiów i zwróciła indeks. Następnie matka pozwanej pisemnie poinformował szkołę o rezygnację przez córkę ze studiów i o przyczynie rezygnacji.

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2009 roku Dziekan Wydziału P. S. W. P. (...)skreślił K. P.z listy studentów, z powodu co najmniej dwumiesięcznej zaległości w opłatach za studia.

W dniu 6 września 2011 roku S. W. P. (...)w W.sprzedała wierzytelność przysługującą jej w stosunku do K. P.powódce, która pismem z dnia 9 września 2011 roku wezwała pozwaną do zapłaty.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji oddalił powództwo z uwagi na skutecznie podniesiony zarzut przedawnienia. Powołując się na treść art. 751 pkt 1 i 2 k.c. wskazał, że roszczenia powódki podlegały dwuletniemu okresowi przedawnienia. Przy czym początek biegu terminu przedawnienia wg sądu I instancji nastąpił najpóźniej z dniem skreślenia pozwanej z listy studentów, tj. z dniem 31 września 2009 roku. Wyjaśnił, że pozew w niniejszej sprawie został wniesiony do Sądu w dniu 11 kwietnia 2012 roku, a przedawnienie roszczenia nastąpiło jeszcze przed tą datą, tj. z dniem 31 sierpnia 2011 roku.

O kosztach postępowania sądowego Sąd Rejonowy orzekł w myśl art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądzając od powódki na rzecz pozwanej koszty postępowania przez nią poniesione (wynagrodzenie radcy prawnego 1.200 zł oraz opłatę od pełnomocnictwa 17 zł.).

Powódka zaskarżyła powyższe orzeczenie apelacją, domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie żądania pozwu oraz zasądzenie od pozwanej na swoja rzecz zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Skarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

- naruszenie art. 160 ust. 3 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym, poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że zawarta przez pozwaną umowa jest umową o świadczenie usług edukacyjnych, do której zastosowanie mają przepisy k.c. o umowie zlecenia, podczas gdy w rzeczywistości umowa o usługi edukacyjne jest materialnie wyodrębniona i nie mają do niej zastosowania przepisy o zleceniu;

- naruszenie art. 750 k.c. w zw. z art. 751 pkt 2 k.c., poprzez uznanie, że umowa o świadczenie usług edukacyjnych zawarta między studentem, a uczelnią stanowi umowę o świadczenie usług i nie jest regulowana innymi przepisami, podczas gdy umowa taka została zdefiniowana w ustawie prawo o szkolnictwie wyższym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasługuje na uwzględnienie.

Kluczowe dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy było ustalenie, czy stanowiąca źródło roszczenia powódki umowa - zawarta w dniu 6 października 2008 roku między K. Č.(z domu P.), aS. W. P. (...)w W.- jest umową o świadczenie usług, do której odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy o umowie zlecenia, czy też stanowi rodzaj odrębnie uregulowanego kontraktu. Kwestia ta ma bowiem decydujące znaczenie w kontekście terminu przedawnienia wynikających z niej roszczeń.

Zgodnie z art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku prawo o szkolnictwie wyższym, warunki odpłatności za studia lub usługi edukacyjne, o których mowa w art. 99 ust. 1, określa umowa zawarta między uczelnią a studentem w formie pisemnej.

Cytowany przepis reguluje zasady ustalania warunków odpłatności za studia. Mają być one określone w specjalnej umowie zawartej między uczelnią, a studentem w formie pisemnej. Ustawodawca pozostawił uczelni całkowitą swobodę decyzyjną w przedmiocie określenia warunków odpłatności za studia. Warunki te, jak wskazuje treść przepisu, nie muszą być, nawet w ogólnej formie, określone w regulaminie studiów. Wydaje się nawet, że owe warunki odpłatności nie podlegają negocjacjom podobnie, jak pozostała treść umowy zawieranej między uczelnią a studentem. Powszechnie przyjmuje się, że ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym, rozciąga regulacje umowne na tzw. usługi edukacyjne .

Dominuje pogląd, że użyty w art. 160 ust. 3 p.sz.w. zwrot "umowa o warunkach odpłatności za studia" nie powinien być interpretowany w sposób rozszerzający do tego stopnia, aby uznać, że ustawodawcy chodziło w gruncie rzeczy o umowę o wykonanie usługi polegającej na zakupie przez studenta wiedzy oferowanej przez uczelnię. Nie jest to bowiem umowa określająca wzajemne zobowiązania stron związane z procesem kształcenia, w której jedna strona (uczelnia) zobowiązuje się do przeprowadzenia studiów na odpowiednim poziomie i wydania dyplomu, zaś druga (student) - do uiszczenia za to odpowiedniej zapłaty. Rozumienie tego w ten sposób nie tylko zdecydowanie wykracza poza precyzyjne brzmienie przepisu ustanowionego przez racjonalnego ustawodawcę, lecz także jest w sprzeczności z istotą kształcenia na studiach wyższych, stanowiącego po prostu zadanie publiczne (pozostające nim nawet wtedy, gdy jest realizowane przez uczelnie niepubliczne) i uregulowanego w całości przez bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa administracyjnego, tj. przez prawo o szkolnictwie wyższym i jego rozporządzenia wykonawcze.

Umowa o warunkach odpłatności za studia, w świetle powyższych uwag, powinna więc koncentrować się przede wszystkim na szczegółach regulujących przedmiot opłat, ich wysokość, zasady wnoszenia, terminy, skutki opóźnień bądź zaprzestania dokonywania wpłat oraz warunki, terminy i skutek jej wypowiedzenia lub zerwania w inny sposób (Komentarz do art. 160 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym. P. Orzeszko – za pośrednictwem Systemu Informacji Prawnej Lex).

W świetle powyższych rozważań Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, iż zawarta w dniu 6 października 2008 roku między K. Č.(z domu P.), aS. W. P. (...)w W.umowa jest w istocie nowym rodzajem umowy, która wykształciła się w ostatnich latach w związku z rozwojem niepublicznego szkolnictwa wyższego. Ten rodzaj kontraktu został uregulowany przez Ustawodawcę w ustawie prawo o szkolnictwie wyższym. Regulacja obejmuje przy tym formę, strony umowy i przedmiot świadczenia- pieniądz, nie ma więc podstaw do twierdzenia, że umowa ta jest nieuregulowana jakimikolwiek przepisami.

W związku z powyższym nie znajdują w niniejszej sprawie zastosowania przepisy szczególne dotyczące umowy zlecenia, w szczególności zaś art. 751 k.c. przewidujący dwuletni termin przedawnienia dla roszczeń wynikających z umów o świadczenie usług. Zgodnie bowiem z treścią art. 750 k.c., przepisy o zleceniu stosuje się odpowiednio do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami.

W ocenie Sądu Okręgowego fakt, iż Ustawodawca w ustawie prawo o szkolnictwie wyższym, ani w żadnym innym akcie prawnym nie uregulował kwestii przedawnienia roszczeń wynikających z umowy o warunkach odpłatności za studia, skutkuje odwołaniem się do ogólnej reguły wyrażonej w treści art. 118 k.c., zgodnie z którą, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Zdaniem Sądu II instancji w przypadku uczelni wyższych bezsprzecznie wykluczyć można trzyletni termin przedawnienia przewidziany dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zgodnie bowiem z art. 106 pr.sz.w., prowadzenie przez uczelnię działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub diagnostycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Czesne trudno również uznać za świadczenie okresowe podlegające trzyletniemu okresowi przedawnienia. Istotną bowiem cechą świadczenia okresowego jest samoistny charakter poszczególnych świadczeń okresowych. Świadczenia te nie składają się przy tym na całość określoną z góry co do jej wielkości. Co do zasady więc płatność czesnego np. w ratach nie czyni z niego automatycznie świadczenia okresowego.

Oznacza to, iż roszczenie uczelni o świadczenia z tytułu umowy o warunkach odpłatności za studia przedawniają się z upływem dziesięcioletniego okresu przedawnienia.

Mając na uwadze fakt, iż okoliczności sprawy ustalone przez Sąd I instancji nie były przez strony kwestionowane, a sporna pozostawała jedynie kwalifikacja prawna opisanej wyżej umowy i wynikająca z niej długość okresu przedawnienia roszczeń, Sąd Okręgowy uznał żądanie powoda za zasadne.

Na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd II Instancji zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.708 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1.284 zł tytułem zwrotu kosztów procesu przed Sądem I instancji (punkt 1 sentencji)

W punkcie 2 sentencji na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 i § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielanej prze radcę prawnego ustanowionego z urzędu, należało zasądzić od pozwanej na rzecz powódki kwotę 850 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Na powyższa kwotę składała się opłata od apelacji (250 zł) oraz wynagrodzenie dla reprezentującego powódkę radcy prawnego (600 zł).